________________
વૈરાગ્યકલ્પલતા ભાગ-૨ ભવરૂપી નગર જીવના અવિવેકના પરિણામ અને આ મને ઇષ્ટ છે, આ મને અનિષ્ટ છે એ પ્રકારના વિકલ્પોથી જ દીપે છે. જેમાં વિવેક પ્રગટેલ છે તેના કારણે બાહ્ય પદાર્થોના વિકલ્પો શાંત થયા છે તેઓનો ભવ ભવસ્વરૂપે દીપતો નથી. પરંતુ તેઓ ભવનાશને અનુકૂળ યત્નવાળા હોવાથી તેઓનો ભવ પ્લાનિવાળો દેખાય છે.
વળી, નગરમાં રથોનો પ્રચાર હોય છે અને જે નગરમાં ઘણા રથોથી માર્ગ ખુદાતો હોય ત્યારે તે નગર રથોના સમૂહથી ઉન્મથિત માર્ગવાળો હોય છે, તેમ જીવનો ભવ અવધિ વગરના કામના મનોરથોરૂપી રથોના પ્રવાહથી ઉન્મથિત માર્ગવાળો છે. આથી જ સંસારી જીવોને જુદા જુદા પ્રકારના કામના મનોરથો અસ્મલિત ચાલતા હોય છે તેથી તેઓનો ભવનો માર્ગ અસ્મલિત તેવા પ્રકારના પરિણામથી પ્રવર્તતો હોય છે. ll૧થી ૮મા શ્લોક :
आसीत् तत्र द्रमको, भवजन्तुस्तत्त्वतो विगतबन्धुः ।
शब्दादिविषयकदशनदुष्पूरमहोदरः पापः ।।९।। શ્લોકાર્ધ :
ત્યાં પૂર્વમાં વર્ણન કર્યું એવા ભવરૂપી નગરમાં ભવજંતુ નામનો દ્રમક હતો. તત્વથી=પરમાર્થથી બંધ રહિત, શબ્દાદિ વિષયોરૂપ કદશનથી-કુત્સિત અન્નથી, દુઃખે કરીને પુરાય એવા મોટા ઉદરવાળો, પાપી દ્રમક હતો એમ અન્વય છે. llcil શ્લોક :
विपरीतमतिस्तत्त्वातत्त्वग्रहणाद्धनादिलोभाच्च ।
दुःस्थश्चानुपलम्भात् सद्धर्मकपर्दकस्यापि ।।१०।। શ્લોકાર્થ :
તત્વને અતજ્વરૂપે ગ્રહણ કરનાર હોવાથી અને ધનાદિનો લોભ હોવાથી વિપરીત મતિવાળો છે અને સદ્ધર્મરૂપી કોડિની પણ અપ્રાપ્તિ હોવાથી દુઃસ્થ છેઃનિર્ણન છે. II૧oll
