Vairagya Kalplata Part 02

Author(s): Pravin K Mota
Publisher: Gitarth Ganga

Page 9

વૈરાગ્યકલ્પલતા ભાગ-૨ ગુરુની કૃપાથી તેઓ ભવરૂપી સમુદ્રથી ઉત્તીર્ણ થયા છે તેથી તેઓને જે શમરૂપી સુખની પ્રાપ્તિ થઈ તે ગુરુની કૃપાથી જ થઈ છે અને તે કૃપા જ સંસારસમુદ્રને તારનારી બને છે; કેમ કે જગતમાં ઉત્તમ પુરુષો યોગ્ય જીવોને સન્માર્ગ બતાવીને દુ:ખની પરંપરામાં ડૂબેલા જીવોને તારવામાં પ્રબલ કારણ છે. આથી ગ્રંથકારશ્રી પ્રસ્તુત ગ્રંથની આદિમાં ધર્મગુરુ ભવ્યજીવને કઈ રીતે ધર્મ પ્રદાન કરે છે જે ધર્મપ્રદાન વિધિથી તે ગુરુ પથ્થર જેવા તે જીવને મોક્ષમાર્ગમાં પલ્લવિત કરે છે તેને આદિમાં કહેશે. જેથી સદ્ગુરુ યોગ્ય જીવને સન્માર્ગ બતાવીને યોગમાર્ગમાં કઈ રીતે નિપુણ કરે છે તેનો બોધ થાય અને તે બતાવવા અર્થે પ્રથમ ભવરૂપી નગર કેવું છે ? તે બતાવે છે –
દરેક જીવો તે તે ભવને પામે છે તે જીવના તે તે ભવોના સમૂહરૂપ સંસારનગર છે. વળી, જીવ અનાદિથી ભવમાં છે અને ક્યારે ભવનો અંત કરશે તે દેખાતું નથી. તેથી જેનો મૂલ અને પર્યત દેખાતો નથી તેવું અતુલ ભવરૂપી આ નગર છે. જેમ કોઈ વિસ્તારવાળું નગર હોય છતાં તેનો પ્રારંભ અને છેડો ગમનની ક્રિયાથી પ્રાપ્ત થઈ શકે છે. પરંતુ ભવનો પ્રારંભ ક્યાંથી થયો છે તે કોઈને દેખાતું નથી. અને ભવમાં જીવો મોહને વશ પરિભ્રમણ કરે છે તે પરિભ્રમણના બળથી ભવનો છેડો ક્યારેય પ્રાપ્ત થતો નથી. ફક્ત જે જીવો ભવના કારણને જાણીને વિવેકપૂર્વક તેનો ઉચ્છેદ કરે છે તેમના ભવોનો અંત પ્રાપ્ત થાય છે પરંતુ એક ભવમાંથી અન્ય ભવમાં ગમનની ક્રિયાથી કોઈ જીવના ભવનો અંત ક્યારેય પ્રાપ્ત થતો નથી. વળી, જેમ નગરમાં વિસ્તારવાળા બજારમાર્ગો હોય છે અને તે બજારોમાં જુદી જુદી ભોગસામગ્રી હોય છે, તેમ ભવરૂપી નગરમાં એક ભવમાંથી અન્ય ભવમાં જવાને અનુકૂળ વિસ્તારવાળો બજારમાર્ગ છે. તેથી દરેક જીવો એક ભવનું આયુષ્ય પૂરું કરે તેના પૂર્વે જ બીજા ભવનું આયુષ્ય બાંધી લે છે અને તે આયુષ્ય અનુસાર તે તે ભવમાં જાય છે. જેમ બજારમાર્ગથી જીવો તે તે દુકાનો ઉપર પહોંચે છે અને ત્યાં પોતાને ઇચ્છિત ભોગસામગ્રીની ખરીદી કરે છે તેમ સંસારી જીવો પણ બીજા ભવને અનુકૂળ કર્મ બાંધીને ઘણા પ્રકારના સુખ-દુઃખની ખરીદી કરે છે અર્થાત્ પુણ્ય બાંધ્યું હોય તો તે તે ભવમાં સુખ પ્રાપ્ત કરે છે અને પાપ બાંધ્યું હોય તો નરકાદિ ભવમાં દુઃખરૂપી ભોગસામગ્રી પ્રાપ્ત કરે છે.