Vairagya Kalplata Part 02

Author(s): Pravin K Mota
Publisher: Gitarth Ganga

Page 8

દ્વિતીય સ્તબક/શ્લોક-૧થી ૮
अविवेकद्विपशालाविकल्पनवतुरगमन्दुरोद्दिप्तम् ।
निरवधिकाममनोरथरथप्रचारोन्मथितमार्गम् ।।८।। શ્લોકાર્થ :
અહીં=સંસારમાં, અતુલ અદષ્ટમૂલ પર્યતવાળું, અન્યોન્યજન્મ રૂપ હર્ટમાર્ગથી વિસ્તાર પામેલું, ઘણા દુઃખ-સુખરૂપ પચવાળું ભવ નામનું નગર છે. વળી, તે નગર કેવું છે ? એથી કહે છે – અનેક પ્રકારના આકુલ એવા સુગતાદિકમતના દેવકુલવાળું, કષાયોની સકલ કલાવાળું, દઢ મોહના કિલ્લાવાળું, તૃષ્ણારૂપી પરિણાથી આવૃત-તૃષ્ણારૂપી ખાઈથી ઘેરાયેલું, અલંધ્ય એવું ભવરૂપી નગર છે એમ અન્વય છે. ઈષ્ટ વિયોગ, અપ્રિયનો સંયોગ, ગંભીર કૂવાથી બહુરૂપવાળું છે. વિસ્તીર્ણ ભોગરૂપી સરોવરવાળું, શરીરરૂપી જંગલવાળું, જડતારૂપી ગૃહથી રમ્ય એવું નગર છે. અવિવેકરૂપી હાથીઓની શાળાઓ અને વિકલ્પના સમૂહરૂપ ઘોડાઓથી દીપાયમાન, નિરવધિ એવા કામના મનોરથરૂ૫ રથના પ્રચારથી ઉભથિતમાર્ગવાળું આ નગર છે. પથી ૮ll ભાવાર્થ :
પ્રસ્તુત ગ્રંથમાં અનુસુંદર ચક્રવર્તીના ભવભ્રમણને બતાવવા માટે પ્રારંભ કરેલ છે અને કહે છે કે સમતભદ્રસૂરિની કૃપાથી જ આ અનુસુંદર ચક્રવર્તી સર્વાર્થસિદ્ધના સુખને પામ્યો. વસ્તુતઃ જો સમતભદ્રસૂરિની કૃપા તેને પ્રાપ્ત થઈ ન હોત તો તે અનુસુંદર ચક્રવર્તીએ નરકયોગ્ય કર્મ ચક્રવર્તીના ભાવમાં પ્રાપ્ત કરેલાં. તેથી નરકમાં જવાનો હતો, છતાં ગુરુની કૃપાથી જ સર્વાર્થસિદ્ધના સુખને પામે છે. વળી, પૂર્વના ભવોમાં પણ ગુરુએ જ ઘણા ઉપાયથી તેના આત્માને યોગમાર્ગના ભાવોથી પરિકર્મિત કરેલ. તેથી જ ચક્રવર્તીના ભાવમાં સમંતભદ્રસૂરિની કૃપાથી તેનું ચિત્તરત્ન સ્વાભાવિકી કાંતિને પામ્ય અર્થાત્ અનુસુંદર ચક્રવર્તીનું જ્ઞાનના ઉપયોગરૂપ જે ચિત્તરત્ન છે તે આત્માના પારમાર્થિક સુખને પ્રાપ્ત કરી શકે તેવી નિર્મળ કાંતિને પ્રાપ્ત થયું.
આનાથી શું ફલિત થાય ? તે કહે છે – સંસારમાં અન્ય પણ જે જીવો છે જેઓ ભવમાં વિવિધ પ્રકારનાં દુઃખોને અનુભવી રહ્યા છે છતાં કોઈક રીતે