Uvassaggaharam stotra Swadhyay

Author(s): Bhadrabahuswami, Amrutlal Kalidas Doshi, Subodhchandra Nanalal Shah
Publisher: Jain Sahitya Vikas Mandal

Page 71

: ૬ :
ઉવસગ્ગહર સ્તાત્ર સ્વાધ્યાય
રૂ નિષત્રિયનિન્નાä ( નિષધલિનિર્દેશÇ)વિષધરાના વિષને નિશ્ચિતપણે નાશ કરનારાને.
આ પદ વિષયરાનાં વિષ નિર્દેશતિ કૃત્તિ વિષયવનિર્દેશ તમ્' એ પ્રમાણે વ્યુત્પત્તિ કરવા દ્વારા તત્પુરુષ સમાસથી નિષ્પન્ન થાય છે,
વિષધરા એટલે ઝેરી સર્પો. જેવા કે અનન્ત, વાસુકિ, તક્ષક, કૌંટ, પદ્મ, મહાપદ્મ શ‘ખપાલ, કુલિક, જય, વિજય વગેરે દશ નાગકુલે પૈકી નાગકુલામાં ઉત્પન્ન થયેલા નાગા. તેમનું જે વિષ એટલે ઝેર. તેનું નિશ્ર્વિતરીતે અપહરણ કરનારા॰ તે વિષષરવિનિોશ ’તેમને.
અહીં સર્પ ? શબ્દ ન મૂકતાં ‘વિષધર ’શબ્દ એટલા માટે મૂક્યો છે કે સર્પ નિર્વિષ પણ હોઈ શકે છે. જ્યારે અહીં તે સવિષ સૌ જ અભિપ્રેત છે.
આ પદ દ્વારા સ્તાત્રકાર સૂચવે છે કે ભગવ`તના નામથી પવિત્ર થયેલા મંત્રના જાપથી સર્વ વિષધરેાના વિષના નાશ થાય છે. અને આ વાત માન્ત્રિકાને સુપ્રતીત જ છે.૧૨ ૪ મંડાળઆવાસં ( મથાળઞાવાસમ્) મંગલા અને કલ્યાણેાના આવાસ (ક્રીડા
સ્થાન ) જેવાને.
"
આ પદ્મની વ્યુત્પત્તિ · મહાનિ ચ ચાળાનિ ૨ મચાળાનિ તેષાં આવાસ સૂ બાવાલા તમ્ મનું ચાળગાવાસમ્' એ પ્રમાણે થાય છે. ‘ મંનહાળાવાસમ્ ' એ રીતે પ્રયાગ કરવાને બદલે ‘ યાન ’અને ‘ આવાસ ’વચ્ચે સધિ ન કરીને વાળઆવાસં એ પ્રયેાગ સધિના યાદૈચ્છિક ( ઈચ્છાનુસાર અવલ'મનના ) નિયમને અનુસારે છે. અન્યત્ર પણ તેવાં દૃષ્ટાન્તા ઉપલબ્ધ થાય છે. જેવાં કે:-શ્રી વિનાથં ( સુમત્તિ ણોતનિાથ સ્તવનમ્ ) શ્રી ર્સ્ત્રમૂર્તિ ( નૌતમસ્વામિ-પ્રવ્રુ) વગેરે. અહીં શ્રી અને નાથં વચ્ચે તથા શ્રી અને કુન્ત્રમૂર્તિ વચ્ચે સંધિ કરવામાં આવી નથી.
મ'ગલ એટલે વિપત્તિએનુ` ઉપશમન,૧૩ શ્રેયસૂ૪
વાસ્તવિક રીતે નિર્વાંગ પ્રયાગ થવા જોઇએ. પણ્ સ ટીકાકારોએ નિર્દેશઃ પ્રયાગ કર્યો છે જે વિચારણીય છે.
૬. વિષધરા અનન્ત-યાધુજિ-તક્ષા řટ-૧૫-મહાપદ્મ-રાંવવાહ-જિનય-વિનય- રુક્ષળ-નાના—
પુરુષાતા નાનાઃ। અ. ક. લ.
૧૦ નિર્નાશયતિ નિશ્ચિતમપતિ (કૃતિ) વિષયતિનિર્દેશઃ તમ્ । અ. ક. લ.
૧૧ સવિા: નિયિષાલ તે । અ. ચિં., કાં, ૪, શ્વે. ૩૭૮
૧૨ માવશામપ્રતમન્ત્રજ્ઞાપાત્ હિ સર્વવિષધવિષનારા: સુપ્રતીતત્ત્વ માન્ત્રિાન્ । અ. કે. લ.
૧૨. મૈં ગરુનિવિટ્ટુપરામ પાળિ । અ. ક. લ.
૧૪ મંગાનિ ૬ શ્રેાંતિ । સિ. ચ. વ્યા.
*