________________
છે. વાગતી રાવ
વિરાગમૂર્તિ
વિનાશીના પ્યારે અવિનાશીની કેવી ખૂનરેજી લાવી? એનાં અગણિત સુખોનાં કેવાં હવાલ કર્યા ! એના અપરિમેય પરાક્રમને કે કરુણ ફેજ આણ્ય !
ઓહ ! ભેગસુખના સ્વામી બનેલા આ દેવાત્માઓને આટલુંય નથી સમજાતું ! સમજાયેલું બધું જ ભૂલી ગયા ! હવે જાતને જ ધમરોળી નાખે એવા ભેગરસે પાગલ બન્યા !
શું થશે આ દેવાત્માઓનું ! અપ્સરાઓનું ! નૃત્યાંગનાઓનું !
વિચારેથી અકળાઈ ગયેલા દેવાત્માએ માથું નીચે નાખી દીધું! ચારે બાજુ વ્યાપેલી વિલાસની બદબૂ આ દેવાત્માને ગૂંગળાવતી લાગતી હતી.
ક્યાંક વિનાશીના વિરાગ ઉપર તે ઊતરી જતો, ક્યાંક એ વિરાગ જ અવિનાશીની કરુણાના રૂપમાં ફેરવાઈને વાણીમાં વ્યક્ત થતું !
એ સ્વગત બેલી રહ્યો હતે, “ક્યાં મારે એ નંદના રાષિને ભવ! રાજ્યની દોમ દોમ સાહેબી અને ફાટફાટ યૌવન. બેયનું કેવું સુભગ મિલન થતું હતું ! જોનારને ઈર્ષ્યા આવે ! પણ છતાં એ બધું મેં ફગાવી દીધું! વિનાશીના મેહે અવિનાશીને ભેગા આપવાની તૈયારીમાંથી મારામાં અગાધ બળને સાગર હિલેળે ચડ્યો અને હું ચાલી નીકળ્યો સર્વસંગત્યાગના સંગે! મેં એ વૈભવે છોડડ્યા. એ વિલાસી ભેગે ત્યાગ્યા ! તનથી જ નહિ! મનના સંગથી મૂક્યા !
નંદન રાજકુમાર હું નંદનઋષિ બને. પણ એટલાથી મને શાન્તિ ન હતી. કાંચળી ઉતારી; પણ વિષય કષાયની વાસનાના વિષની કોથળી સર્વથા ન ત્યાગું ત્યાં સુધી તે શું સંતોષ થાય ? અનાદિના એ વિષયના વમન કરવા મેં ગુરુકુળમાં વાસ કરી એક લાખ વર્ષ સુધી માસ–માસનાં તપ કર્યા ! પારણાં ય નીરસ કર્યા ! ક્ષમાને મેં મારું જીવન બનાવ્યું ! બ્રહ્મચર્યને મેં મારો પ્રાણ બના! શુદ્ધિને મારે દેહ બનાવ્યું !
