Book Title: Siddhachakra Varsh 06 - Pakshik From 1937 to 1938
Author(s): Ashoksagarsuri
Publisher: Siddhachakra Masik Punarmudran Samiti
View full book text
________________
૪૬૩
શ્રી સિદ્ધચક્ર
તા. ૨૭-૭-૩૮ વિગેરે ગ્રન્થોમાં શ્વેત એટલે સફેદની સાથે શુભ ચૈત્યવદન કરતી વખતે ભૂમીપ્રમાર્જનને માટે કામ એવું વિશેષણ હોવાથી અર્થાત્ ભગવાનૂ લાગતો હતો. કેમકે જેવી રીતે પૂજન કરતી વખતે હરિભદ્રસૂરિજીએ “શોતમવન” એમ કહેલું આઠપડા મુખકોશની જરૂર ગણવામાં આવી છે. હોવાથી અન્યરંગોના વસ્ત્રોનું પણ વિધાન જણાવેલું તેવીજ રીતે અગર તેથી પણ અધિકપણે છે, પરંતુ શ્રી દેવેન્દ્રસૂરિજી મહારાજ શ્વેતવસ્ત્રનુંજ ચૈત્યવદનરૂપી ભાવપૂજા કરતી વખતે ચૈત્યવંદનની વિધાન કરે છે અને ઉદાયનરાજની પટરાણી જગા પુજવાનું જરૂરી ગણવામાં આવ્યું છે. અને શ્રીપ્રભાવતી દેવીનો જે અધિકાર નિશીથસૂત્ર તે જરૂર જ્યારે ઉત્તરાસનનું વસ્ત્ર લાંબુ હોય ત્યારેજ વિગેરેમાં આવે છે તેમાં પણ સફેદ શિવાયના સાચવી શકાય અને એવું લાંબુ ઉત્તરાસનનું વસ્ત્ર રંગવાળા વસ્ત્રોનું પૂજામાં સર્વથા અનુચિતપણું હોય ત્યારેજ ચૈત્યવંદનઆદિ કરતી વખતે મુખ જણવાવામાં આવ્યું છે. એજ અપેક્ષાએ આગળ પણ તે ઉત્તરાસનનો છેડો રાખતાં શ્રીદેવેન્દ્રસૂરિજી મહારાજ પૂજાના વસ્ત્રોનું વિધાન ઉત્તરાસનની વિધિનો ભંગ ન થાય. ટુંકા કરતાંપણ સફેદ વસ્ત્ર હોવાનું જણાવે છે અને ઉત્તરાસનોમાં મુખકોશ માટે જુદુ વસ્ત્ર રાખવું પડે શ્રાદ્ધદિનકૃત્યગ્રન્થના મૂલસૂત્રને કરનારા પૂર્વાચાર્ય અને ચૈત્યવંદન કરતી વખતે ભૂમિનું પ્રમાર્જન ન પણ “યવસ્થાનિયંસો-' એમ કહીને શ્વેતવસ્ત્ર થાય, તેમજ ચૈત્યવંદનનાં સૂત્રો કે સ્તોત્રો બોલતી પહેરવાનું સ્પષ્ટપણે જણાવે છે. શ્રીદેવેન્દ્રસૂરિજીના વખતે જયણાની પણ ખામી રહે. આ બધી વસ્તુ અને શ્રી શ્રાદ્ધદિનકૃત્યના મૂળકાર આચાર્યના મુદા ધ્યાનમાં રાખીનેજ શ્રી દેવેન્દ્રસૂરિજી મહારાજ પ્રમાણે શતગુમવત્રે એ જગોપર શુભશબ્દ માત્ર ઉત્તરાસનના છેડાથીજ મુખકોશ બાંધવાનું કહી સફેદ વસ્ત્રની પવિત્રતા માટે જણાવવામાં આવેલો લાંબુ ઉત્તરાસન રાખવા કહે છે. હોય એમ ગણવામાં આવ્યું હશે. આ વાતને ઉત્તરાસન બાંધવાનું કારણ શું? વિચારવાનું વાચકો ઉપર છોડીને આગળ આવતાં
શ્રીદેવેન્દ્રસૂરિજી મહારાજ જણાવે છે ગ્રન્થકાર શું કહે છે તે વિચારીએ.
ઉત્તરાસન બાંધવાનું કારણ નાસિકાના શ્વાસને વસ્ત્રના યુગ્મમાં અષ્ટપટ થાય તેવું ઉત્તરાસન ભગવાન્ ઉપર જતો રોકવા માટે છે. જો કે આચાર્ય હોવું જોઈએ.
મહારાજ મુખકોશનું નિયમિતપણું જણાવી પૂજા વર્તમાનકાળમાં કેટલેક સ્થાને પહેરવાના કરવાનું કહે છે, પરન્તુ ભગવાન્ હરિભદ્રસૂરિજી અને ઓઢવાના એ વસ્ત્રો કરતાં મુખકોશ શ્રીપંચાશક નામના શાસ્ત્રમાં મુખકોશ બાંધવાને બાંધવાને માટે ત્રીજાં વસ્ત્ર રાખવામાં આવે છે. માટે યથાસમાધિ એમ કહીને નાસિકાબંધનનું પરન્તુ દેવેન્દ્રસૂરિજી મહારાજે ચોખાશબ્દોમાં અનિયમિતપણું જણાવે છે. એટલે મુખના શ્વાસને જણાવે છે કે પવિત્ર અને સફેદ એવા વસ્ત્રનું યુમ રોકવા માટે તો મુખકોશ બન્નેના મતે નિયમિત એટલે જોડલુંજ માત્ર જોઇએ. અને તે ઓઢેલો હોય, પરન્તુ તેવા કેટલાક મનુષ્યો હોય છે કે જેઓ વસ્ત્રના છેડાથી આઠપડો મુખકાસ કરવો જોઈએ. નાકના શ્વાસનું રૂંધન ખમી શકે નહિ. અને યાદ રાખવું કે પ્રાચીનકાળમાં ઉત્તરાસનનાં વસ્ત્રો તેવાઓને માટે નાકના શ્વાસને રોકવામાં વૈકલ્પિકપણું મોટા પ્રમાણમાં રાખતા હતા, અને તેથી તેના છેડે ભગવાન્ શ્રીહરિભદ્રસૂરિજીએ રાખ્યું હોય તો આઠપડો મુખકોશ કરવા જેટલો અવકાશ બરોબર નવાઈ નથી ? કદાચ કહેવામાં આવે કે કાયોત્સર્ગ રહી શકતો હતો. તેવીજ રીતે તેજ મુખકોશનો ભાગ જેવા અનુષ્ઠાનમાં પણ શ્વાસની છુટી રાખવામાં
