Book Title: Siddhachakra Varsh 06 - Pakshik From 1937 to 1938
Author(s): Ashoksagarsuri
Publisher: Siddhachakra Masik Punarmudran Samiti
View full book text
________________
૫૦૭.
શ્રી સિદ્ધચક્ર
તા. ૨૫-૮-૩૮ - • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • જીવ પોતે જ કર્મો કરે છે અને એ જીવના કરેલાં કોઈપણ પદાર્થ જગતમાં નિત્ય કે અનિત્ય નથી. કર્મો પણ જીવનેજ ભોગવવાં પડે છે. તેઓ મોક્ષ જેટલા પદાર્થો આ જગતમાં છે તે બધા જ પદાર્થો છે એ વાતનો પણ સ્વીકાર કરે છે, અને મોક્ષ કર્થચિનિત્ય અને કથંચિત્ અનિત્ય છે. એવું મેળવવાના માર્ગો છે, એ વાત પણ તેમને કબુલ જૈનશાસન માને છે તો પછી તેજ શાસન છે, મોક્ષની પ્રાપ્તિ અર્થે ઉદ્યમ કરવો જોઈએ એ આસ્તિકતાના બીજા સ્થાનમાં જીવ નિત્ય છે એમ વસ્તુ પણ તેઓ સ્વીકારે છે, આસ્તિકપણાના કેવી રીતે માની શકે? અર્થાત્ જૈનમતની દ્રષ્ટિએ અસ્તિત્વનો સ્વીકાર કરાવનારાં જે છ સ્થાનકો આસ્તિકતાનું બીજું સ્થાનક તો અશક્ય જ છે. આપણા શાસ્ત્રમાં છે તેથી બીજા દર્શનકારોમાં કાંઈ
ઉપર દર્શાવ્યા પ્રમાણેની જેઓ શંકા કરે છે તફાવત છે કે નહિ? અને જો કાંઈ તફાવત હોય
તેમણે સમજવાની જરૂર છે કે જૈનશાસને જે નિત્યતા તો તે શો છે? તે તપાસો.
અને અનિત્યતા માની છે તેનો તેમણે સંભાળપૂર્વક કથંચિત્ નિત્ય, કથંચિત્ અનિત્ય
વિચાર કરવાની જરૂર છે. નિત્યતા શબ્દથી અહીં ' બીજાદર્શનોમાં અને જૈનશાસનમાં મહત્વનો કેવી નિયતા લેવાની છે તેનો વિચાર કરો. અહીં તફાવત હોય તો તે જીવના સ્વરૂપની માન્યતામાં
દ્રવ્યાર્થરૂપે એટલે જીવત્વની અપેક્ષાએ જીવની રહેલો છે. જીવનું જે પ્રકારે અસ્તિત્વ છે જીવનું જે
નિત્યતા માનવાની છે, જ્યારે પર્યાયાર્થરૂપે એટલે રીતનું સ્વરૂપ છે તે રીતે જૈનદર્શનજ જીવને માને
મનુષ્યતિર્યગાદિરૂપે જીવની અનિત્યતા માનવાની છે, ત્યારે અન્ય દર્શનકારો જીવને એ રીતે માનતા
છે. જીવને સર્વથા નિત્ય માનીએ તોએ આસ્તિકતાનું નથી. અન્ય દર્શનકારો જીવને નિત્ય માને છે, પરંતુ
સ્થાન જ ન બની શકે. જીવને નિત્ય માનવો એ જીવ જે રીતે નિત્ય છે તે રીતે તેઓ જીવને નિત્ય
કર્તવ્ય છે, પરંતુ એ નિત્યતાપણ રીતિપૂર્વક માનવાની માનતા નથી. બીજા દર્શનકારોના મંતવ્યો આસ્તિકતાને વિષે અભંગ રહી શકતા નથી, પરંતુ
છે. ગમે તેમ તો નહિ! તેઓ આસ્તિકતામાં તૂટી જાય છે ત્યારે જૈનદર્શન જીવ કર્મ કરે છે એનો અર્થ સમજો જ માત્ર આસ્તિકતાની ખરી માન્યતા વિષે ટકી રહ્યું હવે જીવ કર્મ કરે છે એ વસ્તુનો વિચાર કરો. છે. જૈનદર્શન માને છે કે જીવ કથંચિત્ નિત્ય અને “જીવ કર્મ કરે છે'. એ વચનનો શાસ્ત્રીયરીતિએ તોડ કથંચિત્ અનિત્ય છે. અહીં તમે આ શંકા કરશો ન લાવશો અને આંધળીયા કરીનેજ “જીવ કર્મ કરે કે આસ્તિકતાના છ સ્થાનકમાં તો જીવ નિત્ય છે છે એ વાક્યને પકડી રાખશો તો તે વડે પણ એમ કહ્યું છે. તો પછી બેમાં સાચુ શું માનવું? અનર્થની પ્રાપ્તિ થવાની છે એ જરૂર માનજો. ‘જીવ
