Shubh Sangraha Part 02

Author(s): Bhikshu Akhandanand
Publisher: Sastu Sahityavardhak Karyalay

Page 441

હિંદુસમાજ અમ ભી નહી' સમઝેગા, તા જરૂર અગ્નિકુંડ મે... હી જા ગિરેગા. ૫૪૩ ભગવાન કા ઐસા ધાર અપમાન, ઔર વહ ભી નિત્ય દેખા કરેાગે ? ઇસકે તે ભગવાન કે ક્રોધ ક સીમા હી ન રહેગી; ઉનકી કાપ-દિષ્ટ સેસિ નિખિલ વિશ્વ મે` પ્રલય કી લહરેં ન ઉર્જાને લગે...! તબ તુમ કહાં રહેાગે ?
સાહબ કી ઇસ બાત કા મુઝે કાઇ ઉત્તર ન સૂઝ પડા, મૈં હતપ્રભ-સા હા રહા ! સાહબ ફિર ખાલેઃ-તુમ લેગ ઐસે હી પાચ વિચારાં કે કારણ અછ્તાં પર બડા અત્યાચાર કરતે હા, ઉનકી છાયા પડને સે તુમ અપવિત્ર હૈ। જાતે હૈ!, વે દિન-રાત તુમ્હારી સેવા કરતે હૈં, ફિર ભી તુમ ઉનસે ધૃણા કરતે ઔર ઉન્હેં ચલી-કટી સુનાતે રહતે હૈ. કુત્તા ભલે હી તુમ્હારે બિસ્તર પર આ ઠે, પર એક અછૂત તુમ્હારે મકાન કી સીઢી પર ભી ઔર નહીં રખ સકતા, વે તુમ્હારે ક્રૂએ સે પાની નહીં લે સકતે, તુમ્હારે મંદિર કી એર દૃષ્ટિ ભી નહીં ઉઠા સકતે આદિ કિતને હી અત્યાચાર ઉનકી સેવા કે પુરસ્કાર હૈ...! જાનતે હા, તુમ્હારી ઇસ હ્રદય–હીનતા સે ઉનકે હૃદય પર કિતના આધાત લગતા હૈ ઔર તુમ્હારી કિતની હાનિ હાતી હૈ?
મઃ-છ નહીં !
સાહબઃ-અચ્છા સુતા, એક બહુત પુરાની ઘટના યાદ હૈ। આઇ હૈ. કિસી છેટે સે ગાંવ મેં એક ખસેાર રહતા થા. ઉસકા ટૂટાકૂટા ઘર ગાંવ કે બિલકુલ બાહર એક કાને મે' થા; કયાંકિ અસેાર જૈસી નીચ જાતિ કા આદમી ગાંવ કે અંદર જ્યાદા દેર તક હર ભી નહીં સકતા, વહાં ઘર બનાકર રહના તેા એક અસંભવ ખાત હૈ, ઉસકે ધર કે પાસ હી જંગલ લગા હુઆ થા. અબ તુમ જાન સકતે હૈ। કિ જગલ કે પાસ હી રહને સે બેચારે અસાર કે જીવન કે દિન કૈસી ભયપ્રદ અવસ્થા મે ખતતે હાંગે! શામ હુઇ નહીં કિ ઉસકે ધર કે કિવાડ બંદ હા જાતે થે. પાસ હી જંગલી પશુ કહુંકાર ઔર ચીત્કાર–ધ્વનિ હુઆ કરતી થી. ભય કે મારે ઉસકા પરિવાર કભી કભી જાગતે-જાગતે, કાંપતે-કાંપતે રાત બિતા દેતા થા. ઇસ ભારતવર્ષ કી અછૂત જાતિયાં નગરેાં ઔરગાંવેાં કે બાહર, નિર્મલ વાયુ મેં ભય ી કિતની સાંસે ત્રિયા કરતી હૈ! કૌન સહૃદય ઇસ બાત કા પતા લગાતા હૈ ! વે કિસ પ્રકાર અપની રાતે બિતાયા કરતી હૈ, યહુ વ્ હી બલતા સકતી હૈ. અસ્તુ.
અસેાર કા પરિવાર બહુત છેટા થા. ઉસમેં કૈવલ તીન આદમી થે, પતિ-પત્ની ઔર ઉનકા એક આઠ–દસ વર્ષ કા આાલક, ફિર ભી ઉસકે દિન બડી કઠિનાઇ સે કટતે થે. ઉન્હેં કભી દેનેાં સમયભર પેટ ભેાજન નસીબ ન હેાતા થા, ન કભી અે કપડે પહનને કે મિલતે થે. ખસેાર ઔર ઉસકી પત્ની પર સારે ગાંવ કી સેવા કા ભાર થા. ખસેાર ગાંવ મેં શુભ-કાર્યોં કે અવસર પર ખરે ખજાને જાયા કરતા થા, ઉસકી પત્ની દાઈ કા કામ કિયા કરતી થી; ઇસ સેવા કે અદલે ઉન્હે પ્રત્યેક કિસાન સે, પ્રતિવર્ષ કુછ બધા હુઆ નાજ મિલ જાયા કરતા થા, ઔર વહુ ભી કિતની હી દીન-પ્રાના પર-કિતને હી ખાર ભટકને પર; પર ંતુ ઈતને પર ભી પૂરા નાજ ન મિલતા થા. દાતા ઉન્હેં એક ન એક અપરાધ લગાકર ઉસમેં કુછ ન કુછ કમી કર હી દેતે થે. શુભ અવસરેાં પર ઉન્હેં કભી-કભી ફૅટે-પુરાને કપડે ભી દે દેતે થે. કાઇ કાઈ દયાલુ દાતા ચાર-છ પૈસે ભી દાન કરને કી ઉદારતા દિખલા દેતે થે! પુરસત કે સમય મેં ખસેાર સૂપ, ટેાકરી, પંખે, ચટાઇ આદિ વસ્તુએ બનાયા કરતા થા. ઇસ કાર્યોં સે કભી કભી ઉસે ચારછ રૂખી-સૂખી ઔર ખાસીતિવાસી રેટિયાં કી આમદની હૈ। જાયા કરતી થી. ઇસ થેાડી સી આમદની સેવે અછૂત 'પતી અપની ગૃહસ્થી બડી કઠિનાઇ, પર શાન્તિ ઔર સ`તેાષ સે ચલાતે ઔર ભગવાન સે અપને દાતાઓ કે લિયે આશીર્વાદ કી પ્રાર્થના કિયા કરતે થે,
એક બાર કી બાત સુનેા. ગરમી કે દિન થે. ગાંવ કે માલગુજાર કે એટે કી શાદી થી. અસેાર કા ઉનકે યહાં બાજા બજાને કે લિયે જાના પડા ! ગરીબ કી આશા હરી ઔર માલગુજાર કા ભય. સરકાર કે યહાં સે અચ્છી આમદની હેાગી, ઈસ આશા સે ખેચારા ઉનકે દ્વાર પર દિન ભર ધૂપ મેં બૈઠા-બૈઠા ખાજા બજાતા રહ્યા, પર ઉસકી આશા ઉસે ધાતક હે! ગઇ. એચારે કે લૂ લગ ગઇ. શામ હાતે-હાતે ઉસે મુખાર આ ગયા. વત્તુ ધર આતે હી ચટાઇ પર આ ગિરા. સમેરા હુઆ, ખસેાર માત્રગુજાર કે યહાં ન પહુંચા. બસ, ઉનકા એક ચપરાસી સાક્ષાત્ યમદૂત કે સમાન ઉસકે યહાં આ ધમકા ઔર ગર્જ કર ખેલાઃ- કાં રે કમીને ! તેરા