Shubh Sangraha Part 02

Author(s): Bhikshu Akhandanand
Publisher: Sastu Sahityavardhak Karyalay

Page 515

ઉપવાસ કી અવધિ
૧૭ ચર્ચા કિયા કરતી હૈ. કયા વે અબ ભી જીવિત હૈ ?” ઉસકી માતાને કહા -“ હાં, ભગવાન મરે નહીં હૈ. જે આજ ભી જીવિત છે.” લડકે ને કહા -“ પર મેં તે ઉહું નહીં દેખ પાતા.” તબ માતા કહતી હૈ –“યદિ તુમ ઉન્હેં દેખના ચાહતે હે તો તુર્તે સાધના કરવી પડેગી.” ઉસને કહા-“મેં તૈયાર હૂં. તુમ મુઝે ઉસ સાધના કી બાત બતાઓ.” માતાને કહા - પારે પુત્ર ! યદિ તુમ શ્રીકૃષ્ણ કે દર્શન કરના ચાહતે હો, તો અપને હદય મેં સચ્ચા વિશ્વાસ ઔર પૂર્ણ ભક્તિ રખતે હુએ નિત્ય ઉનસે યહી પ્રાર્થના કિયા કરો, કિ હે કમલ-લોચન ! મુઝે અપને ઉપર ન્યોછાવર હે જાને દો.”
પ્યારે યુવકે ! મેં ભી આપસે યહી પુરાની પ્રાર્થના કરતે રહને કી પ્રાર્થના કરતા દૂ. અપની આત્મશુદ્ધિ કર લીજીએ ઔર અપને જીવન કે ઇસી પ્રાચીન ભાવના સે જીવિત કર લીજીએ, કિ હે કમલ-લોચન ! મુઝે અપને ઉપર ન્યોં છાવર હો જાને દે.
ઇસકે બાદ આપ દેશ કે અસંખ્ય પ્રાણિયોં કે નિકટ ભારત કા-ભારત કે ધર્મ કા સંદેશ લેકર જાઈયે. જાકર ઉનસે કહિયે, કિ ભારત એક બડૂત બડે ઉદ્દેશ કી પૂર્તિ કે લિયે છ રહી . કાર્બેજ
ઔર બેબીલોનિયા નષ્ટ હો ગયે, પર ભારત અબતક જીવિત છે. રમ-વહ રોમ, જે સદૈવ વિશ્વવિજય ઔર સંસાર-શાસન કે હી સપને દેખ રહા થા, ચલા ગયા; પરંતુ ભારત જીતા બન્યા છે. સભ્યતા કી શૈશવ-ભૂમિ ચૂનાન-કલા ઔર દર્શન કા મંદિર-યુનાન ચલા ગયા; પર ભારત જીવિત છે, પરંતુ વિના પ્રયોજન કે હી નહીં. ભારત છતા હૈ, સંસાર કે સભી રાષ્ટ્ર કે એક પરમ દિવ્ય સંદેશ સુનાને કે લિયે. ફિર એસે ભારત કી સેવા મેં જીવન-પાત કર દેના ભી કિતને સુખ કી બાત છે ? જાઈએ, ગાંવ-ગાંવ ઔર નગર–નગર મેં યહી સંદેશા જાકર સુનાઇયે ઔર સારે હિંદુસ્તાન કો પ્રાચીન આદર્શો કે સૌંદર્ય સે મંત્ર-મુગ્ધ કર દીજીયે.*
ઉપવાસ કી અવધિ
(“સરસ્વતી” માસિકના એક અંકમાંથી) મનુષ્ય બિના ભોજન કિયે કિતને દિન જી સકતા , યહ ઠીક ઠીક નહીં બતલાયા જ સકતા. કહા જાતા હૈ કિ વાયુ કા અભાવ હોને સે મનુષ્ય પાંચ મિનટ, જલ ન મિલને સે સાત દિન ઔર નિદ્રા કે અભાવ સે દસ દિન મેં મર જાતા હૈ; કિંતુ અનાહારાવસ્થા મેં મનુષ્ય કિતને દિને તક બચ સકતા હૈ, યહ નહીં કહા જા સકતા. કુછ લોગ દે દો તીન તીન મહીને તક યા ઈસસે ભી અધિક સમય તક બિના કુછ ભજન કિયે રહ જાતે હૈ; કિંતુ ઔસત દર્જ કા મનુષ્ય બિના ભોજન કિયે સિફ બારહ દિન તક બચ સકતા હૈ. ઇસ વિષય મેં વહ પક્ષી સે કુછ અચ્છા હૈ, કાંકી પક્ષી ભોજન ન મિલને સે ૯ દિને સે જ્યાદા નહીં બચ સકતા. સચ પૂછિએ તો કુત્તે ઈસ વિષય મેં હમસે અચ્છે હૈ, વે બિના ખાયે ૨૦ દિન તક રહ સકતે હૈ. જે ખટમલ હમેં તંગ કરતે હૈ ઔર અનેક પ્રકાર કી બિમારિયાં કૈલાતે રહતે હૈં ઉનસે રક્ષા પાને કા અબ તક કે અા ઔર સરલ સાધન નહીં નિકાલા જા સકા હૈ. ઉસ્તે મરને કી ચેષ્ટા કરના તે વ્યર્થ હી હૈ, કયાંકિ વે ૧,ર૦૦ દિન તક બિના ભજન કિયે રહ સકતે હૈ. મછલિ ઔર સાપ ભી બહુત દિને તક અનાહાર રહ સકતે હૈ. મલિયાં એક હજાર દિન ઔર સાપ ૯૦૦ દિન તક ઉપવાસ કર સકતે હૈ. મેંક પ્રાયઃ સાલ ભર તક ઉપવાસ કરતે હૈ ઔર કછુએ પ૦૦ દિનતક. ઈસ સંબંધ મેં ઇસ સબકી તુલના મેં મનુષ્ય કિતના નિરીય જાનવર હૈ, યહ સ્પષ્ટ હી હૈ. ઇસી સે તે મનુષ્ય મેં ભોજન કે લિએ સંગ્રામ ચલતા રહતા હૈ. “પુતિઃ किं न करोति पापम्"
* ચહુ વન્દ્રતા સાધુ વાસ્વાની ને ગુરુકુલ-કાંગડી કે યુવક-સંમેલન મેં દી થી.