Shubh Sangraha Part 02

Author(s): Bhikshu Akhandanand
Publisher: Sastu Sahityavardhak Karyalay

Page 560

ઈદાર અહલ્યાબાઈ કા સ્મૃતિ-દિવસ ઇંદેર મેં અહલ્યાબાઈ કા સ્મૃતિ–દિવસ
(“હિંદુપંચ ના એક અંકમાંથી) બડે હર્ષ કી બાત હૈ, કિ ભારતવાસિયોં કા ધ્યાન અપને દેશ કે મહાપુરુષ તથા દેવિગે કે આ દર્શ ચરિત્ર કી ઓર આકર્ષિત હોતા જાતા હૈ ઔર વે ઉનકી જયંતિ તથા સ્મૃતિદિવસ મનાકર અપને હૃદય કે ભાવ ઉન સ્વર્ગીય આત્માઓ કે પ્રતિ પ્રકટ કરતે હૈ, જિનકે ચરિત્ર–પાસે હમેં અપની ઇસ વર્તમાન પતિતાવસ્થા સે મુક્ત હોને મેં સહાયતા મિલે, હમ અપને હિતેં ઔર અધિકારે કી રક્ષા કર સકે, હમસે દેશ, પતિ ઔર ધર્મ કા ઉપકાર હો ઔર હમ ભી આનેવાલી સત્તાન કે લિયે કઈ ઐસા હી આદર્શ રખ જાઓં, જિસકા અનુકરણ કર વે ભી અપના સુધાર કરતે રહે.
ગત ૨૫ અગસ્ત સન ૧૯૨૭ કા હિંદુ-સંસાર ને દેવી શ્રી અહલ્યાબાઈ કા સ્મૃતિ-દિવસ મનાયા. ઇન્દોર-રાજ્યને યહ “અહલ્યોત્સવ” બડી હી ધામધુમ સે મનાયા. ઉત્સવ કા બડા અt આયોજન કિયા ગયા થા. અહલ્યાબાઈ દોર કી રાની તે થી હી, પર ઉનસે પ્રત્યેક હિંદુ કા સંબંધ હૈ ઔર પ્રત્યેક હિંદુ ઉન્હેં ઉસી દષ્ટિ સે દેખતા ઔર ઉતના હી આદર કરતા હૈ, જિતના કી ઇન્દૌર રાકી પ્રજ.ભારત-માતા કી પવિત્ર ગેપદ મે અવતારું હી કર જિન દેવ ને અપને ઉજજવે સે વિશ્વ કો અપની એર આકર્ષિત કર લિયા હૈ, ઉન મહિલા-રોં મેં અહલ્યાબાઈ ભી એક છે.
સન ૧૭૨૫ મેં ઔરંગાબાદ કે ચેટ નામક ગ્રામ મેં ઇનકા જન્મ હુઆ. ઇનકે પિતા કા નામ માનકે સિંધિયા થા. બાલ્યાવસ્થા મેં હી યે બડી સુશીલ ઔર કુશાગ્રબુદ્ધિ થીં. ઇનકા વિવાહ શ્રીમંત મલ્હારરાવ હેકર કે એકમાત્ર પુત્ર શ્રી ખંડેરાવ કે સાથ હુઆ. વિવાહોપરાન્ત ઈન્હોને અપની સેવા સે સાસુ-સસુર કે પ્રસન્ન રખા ઔર અપને કર્તવ્ય સે પર “મુખ ને હુઇ. સન ૧૭૪૫ મેં ઇનકે એક પુત્ર તથા તીન વપ બાદ એક પુત્રી ભી હુઈ અહલ્યાબાઈ દામ્પત્યજીવન કા સુખ અધિક દિન તક ન બેગ સહીં. ઉનકે પતિ શ્રીખંડેરાવ, કુમભેરગઢ કે ઘેરે મેં જાટે સે યુદ્ધ કરતે કરતે વીરલોક કે સિધાર ગયે. ઈનકા પુત્ર મલેરાવ ગદ્દીપર બેઠા; પર વહ ભી શી ધ્ર હી પરલોક સિધાર ગયા. વિપત્તિ મેં ભી અહલ્યાબાઈ ને અપના ધીરજ ન છેડા; પર વિપત્તિ ઉભL અકેલી નહીં આતી. સન ૧૭૬૬ મેં ઈનકી પુત્રી સહસા વિધવા હે અપને પતિ કે સાથે સતી હે ગયી. અબ રાજસિંહાસન પર બેહને ઔર પ્રા કા આદર્શરૂપ સે પાલન કરનેવાલા અગર કઈ થા તો વહ અહલ્યાબાઈ હી થી. અતઃ ઇન્હોંને શાસનભાર લે, ઉત્તમ રીતિ સે પ્રજા કા પાલન કિયા. ઇનકે સુશાસન સે પ્રજા સંતુષ્ટ થી ઓ ઉસને અપની બહુત કુછ ઉન્નતિ ભી કી.
રાની હા પર ભી ઇન્હાંને બડા પરિશ્રમ કિયા. એ પ્રાત:કાલ ઉઠ, ભજન-પૂજન કરતાં તથા વિકાનાં સે ધર્મશાસ્ત્ર સુનતી થી. બ્રાહ્મણે ઔર કંગાલ કે ઈનૈકે રાજ્ય મેં કભી કષ્ટ નહીં આ. ઇનકી દાનશીલતા આજતક વિખ્યાત છે. ઈનકા સંપૂર્ણ સમય રાજ-કાજ, પ્રજાપાલન, ઉપવાસ તથા ધર્માચરણ મેં હી બીતા. એક આદર્શ રાજ્ય કી રાની હોને પર ભી ઈનકા વેશ-ભૂષણ સદૈવ સાદા હી રહા.
પરોપકાર-વૃત્તિ ઔર ધર્મનિષ્ઠા મેં યે બઢી-ચઢી થી. ઈનકી દઢ ધારણ થી, કિ ધર્મ ઓર પુણ્ય-બલ કી શક્તિ સે હી સંસાર વશીભૂત હો સકતા હૈ. હિમાલય સે સેતુબંધ રામેશ્વર તક કોઈ ઐસા તીર્થસ્થાન નહીં, જહાં ઈનકા દ્રવ્ય પુણ્યકાર્ય મેં ન વ્યય હુઆ હો. ઇનકે બનાયે હુએ મંદિર, ઘાટ, ધર્મશાલા, તાલાબ, કુએ આદિ આજ ભી પ્રત્યેક તીર્થ મેં નકી ધર્મનિષ્ઠા તથા પરોપકાર–વૃત્તિ કી પતાકા ફહરા રહે હૈ.
વર્તમાન ઇન્દૌર કે, જે પહલે એક છટા સા નગર થા, ઇતના વિસ્તૃત કર દેને કા શ્રેય અહભાબાઈ કે હી હૈ. મહેશ્વર કે રેશમી ઔર જરી કે કારખાને અહલ્યાબાઈ કે હી સ્થાપિત કરાયે હુએ છે. અહલ્યાબાઈ જૈસી ઉચ્ચ કોટિ કી આદર્શ, સરલ એવં નીતિનિપુણ દેવી મહાભારત કે બાદ શાયદ હી કેઈ ઉત્પન્ન હુઈ હૈ.
અપને આદર્શ જીવન, પરોપકાર-ત્તિ, દાનશીલતા એવં ધર્મપ્રેમ કે કારણ હી યે ન કેવલ ઇન્દૌર કે લિયે બલ્કિ સમસ્ત ભારતવર્ષ કે લિયે પ્રાતઃસ્મરણીય હો ગઈ હૈ. ૭૦ વર્ષ કી આય મેં અતુલ વૈભવ ઔર અક્ષય કીર્તિ-પતાકા ઉડાતી હુઈ દાસ પુણ્યશ્લોકા દેવી ને સ્વર્ગારોહણ કિયા