Shubh Sangraha Part 02

Author(s): Bhikshu Akhandanand
Publisher: Sastu Sahityavardhak Karyalay

Page 496

૫૯૮
વર્ણવ્યવસ્થાવિષે મહાજનોના ઉદ્દગાર આજ ભારત મેં સ્વામી ઔર પંડિતગણ અપની જાતિ કી આલસ્યમયી નિકા કે બહાને કે લિએ લોરિ ગા રહે છે.
યોગીરાજ રામ બાદશાહ
તુમ અછુત, ચમાર ઔર ચાંડાલો તથા ઇસી પ્રકાર કે અન્ય લાગે કે પાસ જાઓ ઔર ઉનસે કહા –તુમ હી જાતિ કી આત્મા હો ઔર તુમ મેં વહ અનંત શક્તિ નિહિત હૈ,
અખિલ વિશ્વ મેં કાન્તિ ઉત્પન્ન કર સકતી હૈ. અપની શૃંખલાઓ કે છિન્ન-ભિન્ન કરકે તુમ ઉઠ ખડે હોએ; ઔર તબ તુમ્હારી આશ્ચર્યમયી શક્તિ પર વિશ્વ ચમત્કૃત હો ઉઠેગા. જાઓ, ઔર ઉનકે લિએ વિદ્યાલયોં કી સંસ્થાપના કરે, ઔર ઉન્હ યજ્ઞોપવીત ધારણ કરાઓ !
યોગીવર વિવેકાનંદ
વર્તમાન કાલ મેં જાતિ-પ્રથા જીસ રૂપ મેં પ્રચલિત છે, ઉસકા એકાન્ત રૂપ સે વિનાશ કરના હી હોગા. યદિ ભારતીય જનતા કે નવીન જીવન પ્રાપ્ત કરના હૈ, તો ઉસે વર્ણા–ભેદ કે વર્તમાન સ્વરૂપ કે મિટા દેના હોગા: કોંકિ વહ ઉન્નતિ કે સભી વિભાગે મેં ભયંકર રૂ ૫ સે બાધા સમુપસ્થિત કર રહા હૈ.
પંડિત પ્રવર ભગવાનદાસ
મેં સ્વયં અબ્રાહ્મણ હૈં. હમ અબ્રાહ્મણે કા યહ દઢ નિશ્ચય હૈ કિ હમ જાતિ-ભેદ સે ઉત્પન્ન હોનેવાલી કિસી બાધા કે અપને સામાજિક ઔર રાજનૈતિક અભ્યદય કે પથ પર ખડી નહીં હૈને દેગે; ઔર ઇસ ઉદ્દેશ્ય કી સિદ્ધિ કે લિએ હમને નિશ્ચય કર લિયા હૈ કિ હમ ઉન લાગે કે, જે જાતિ-ભેદ કે પક્ષપાતી હૈ, કિસી પ્રકાર કે વિશેષાધિકાર પ્રાત નહીં કરને દેગે, જબ તક કિ ઉન લોગો કે, "હે ઉન વિશેષાધિકાર સે હાનિ પહુંચાઈ જા સકતી હૈ. ઉનસે (જાતિ-ભેદ કે પક્ષપાતિય સે ) ભી અધિક વિશેષાધિકાર ન પ્રદાન કિએ જાયેં. સર શંકરન નાયર
જબ આત્મ-જ્ઞાન પ્રાપ્ત હો જાતા હૈ, તબ સારે બંધન શિથિલ હો જાતે હૈ. તબ બ્રાહ્મણ એવં અબ્રાહ્મણ, નીચ એવં ઉંચ કા ભેદ નહીં રહ જાતા હૈ. પરમહંસ રામકૃષ્ણ દેવ
યદિ કઈ વિદેશી મુઝ સે યહ જિજ્ઞાસા કરે કિ યહ ૩૦ કાટિ ભારતવાસી મુઠ્ઠીભર પરદેશિયો કે પદાનત ઔર કીડા-પુત્તલિકા કર્યો અને હુએ હૈ? તો મેં એક શબ્દ મેં ઉત્તર દૂગા-અસ્પૃ
તારૂપ અભિશાપ કે કારણ! યદિ કોઈ મુઝ સે પૂછે કિ સ્વરાજ્ય-લાભ કી પ્રધાન બાધા ક્યા હૈ? તે મેં એક બાત મેં ઉત્તર દૂગા–અસ્પૃશ્યતારૂપ અભિશાપ ! !...ભંડપન ઔર કપટાચરણ ધર્મ કે પ્રધાન આવરણ બન ગએ હૈ; દેશાચાર ઔર લોકાચાર ને ધર્મ કા સિંહાસન અધિકૃત કર લિયા હૈ !
આચાર્ય પ્રફુલચંદ્ર રોય
- કાષ્ઠ કે હાથી ઔર ચમ? કે મૃગ દેખને મેં બહુત સુંદર ઔર મનહર પ્રતીત હોતે હૈ; પર વે કિસી ઉપયોગ મેં નહીં આ સકતે. ઇસી પ્રકાર આજકલ જન્મના બ્રાહ્મણે કી અધિકાંશ સંખ્યા, કાષ્ઠ કે હાથી ઔર ચમડે કે મૃગ કે સમાન ઊપરી આડંબરો હી સે વિભૂષિત હે રહી હૈ પરંતુ ઉનમેં ઉસ જાતિ કે પ્રધાન ગુણોં કા બહુત કુછ ઉપયોગી અંશ નહીં રહ ગયા હૈ, યહ બાત તુમહે ઉન પરિવર્તન કે સંબંધ મેં સ્મરણ રખના ચાહિએ, જે અબ શીધ્ર હી ઘટિત હોનેવાલે હૈ.
શ્રીમતી એની બીસેન્ટ
" पुंस्त्वे स्त्रीत्वे विशेषो वा जातिनामाश्रदयः । न कारणं यद्भजने भक्तिरेवेहि कारणम् ॥ यज्ञशानतपोभिर्वा वेदाध्ययन कर्मभिः । नैव द्रष्टुमहं शक्यो मद्भक्तिविमुखैः सदा ।।
( અધ્યાત્મ રામાયણ )