________________
ભારતવર્ષ કે પ્રાચીન જાતીય ચરિત્રચિત્રણ ભારતવર્ષ કે પ્રાચીન જાતીય ચરિત્રચિત્રણ (લેખક:-શ્રી કાર્તિકેયચરણછ મુખપાધ્યાય-“ચાંદના મે ૧૯૨૭ ના અંકમાંથી )
આજ દિન હમ ભારતવાસી-ગણુ અપને જીન પૂર્વજો કી કીતિ કા સ્મરણ કર અપને કે ધન્ય માનત; ઔર અપની ઈસ અધઃપતિત, પદ-દલિત, લાંચ્છિત ઔર અપમાનિત અવસ્થા મેં ભી સંસાર કે આગે અપના મસ્તક ઉંચા કિયે રહને કા દમ ભરતે હં; કયા કભી હમ ઉનકી કીતિ પર સૂકમતાપૂર્વક વિચાર કરને કી ઈચ્છા કરતે હે ? કયા કભી હમ ઉનકે દ્વારા પ્રદશિત આદર્શો પર અમલ કરને કી ચેષ્ટા કરતે હૈ ? કયા કભી ઉનકે કાર્યો કી આલોચના કર વર્તમાન સમયે મેં હમ ઉનસે અપને તથા આપને દેશવાસિયાં કે કલ્યાણસાધન કા યત્ન કરતે હૈ ? નહીં, હમ ઐસા કરના નહીં જાનતે; ઓર ન ઐસા કરને કી ઇછા હી કરતે હૈ. હમ તો કેવલ ઉનકી કીર્તિ કી યાદ સે હી ફૂલ કર કુપા હે જાતે હૈં; ઔર અપને કો ઉન અદ્દભુતકર્મા આયંગણે કી સંતાન સમઝ કર હી જગદ્ગુરુ હોને કા દાવા કરતે હૈં. અપની સારી શક્તિ કો હમ અપને પૂર્વ કે બહાને અપની હી ગુણ-ગરિમા બખાનને મેં વ્યય કરકે પરમ કૃતાર્થ હો જાતે હૈ.
અપને પૂર્વ કે કાર્યો કી પ્રશંસા કરના યા ઉનકી અતુલ ક્ષમતાઓ કે લિયે ગૌરવાન્વિત હના સ્વાભાવિક હૈ. યહ કુછ બુરા નહીં; પરંતુ યદિ અપને મેં એક છોટે બએ કે ગુરુ હેને કી ભી યોગ્યતા ન હો; ઔર હમ અપને કે જગદ્ગુરુ સમર્ઝે, તો ક્યા હમારે યહ કાર્ય ઉપહાસાસ્પદ નહીં હોગા ? ઇસીલિયે દુનિયા કી આંખે મેં સમગ્ર સભ્ય જગત કી દષ્ટિ મેં-હમ આજ ઉપહાસાસ્પદ ઔર ધૃણ્ય સમઝે જાતે હૈ. હમારા કોઈ મૂલ્ય નહીં હૈ, હમ ગુલામ ઔર મજદૂર કી જાતિ કે આદમી સમઝે જાતે હૈ. ઇસી સે કહતે હૈ કિ ઐસા કરને સે કામ નહીં ચલેગા. કેવલ અપને બાપ-દાદો કી બડાઈ કે ગીત ગાને સે કામ નહીં ચલેગા. અપને પૂર્વ કી કીર્તિયોં કી હેકડી ભરને સે, ઉન પર નાજ કરને સે હમ દુનિયા કી આંખે મેં સમ્માન પા નહીં સકતે. સભ્ય જાતિય કી સમાનતા કરને કે લિયે એવં ઉનકી આંખે મેં અપની પ્રતિષ્ઠા પાને કે લિયે હમેં સ્વયં કુછ કરના પડેગા. તભી હમ પ્રતિષ્ઠા અથવા સંમાન પાને યોગ્ય હે સકતે હૈ; અન્યથા નહીં !
પરંતુ ઇસકી કોઈ આવશ્યકતા નહીં કિ હમ વર્તમાન સભ્યતા ઔર પાશ્ચાત્ય રીતિ-નીતિ કે અનુસાર હી અપની ઉન્નતિ કરેં. હાં, હમ યહ ભી કરતે, યદિ હમારી ઉન્નતિ કે લિએ હમારે પૂર્વ કે બતાએ આદર્શ વિદ્યમાન ન હતું. પાશ્ચાત્ય અથવા ભારતેતર દેશ કી સભ્યતા ઔર ભારત કી સભ્યતા મેં બહુત બડા અંતર હૈ. ઇસીલિએ હમેં અપને પ્રાચીન આદર્શો પર હી વિચાર કરને ઔર ઉનકે ગૂઢ ત કે સમઝ કર ઉનકી બતાઈ રાહ સે હી ચલને કી આવશ્યકતા હૈ.
સંસાર કા જ્ઞાન અબ તક છતના વિસ્તૃત હુઆ હૈ, મનુષ્ય અબ તક છતના જ્ઞાનોપાર્જન કર સકા હૈ, ઉસમેં જતને ભી અ૭ વિષય હૈ; ભારતવર્ષ કે પ્રાચીન જાતીય ચરિત્ર-ચિત્રણ મેં ઉનમેં સે કિસી કે આદર્શ કા અભાવ નહીં હૈ. અભાવ હૈ, ઉનકે મનન ઔર અધ્યયન કરને તથા ઉન પર અમલ કરને કા. અસ્તુ. યદિ હમેં અપને પૂર્વ કે દ્વારા પ્રતિષ્ઠિત આદર્શો પર ચલના છે, તે હમેં ઉન્હીં કે સમાન ધીર, વીર, સાહસી, સંયમી, કાર્ય-કુશલ, ઉદાર, મહાન ઔર કર્મઠ બનાના હોગા. અપને હદય મેં હમેં ઉન્હીં કે સમાન ઉચ્ચતમ ઔર ઉદાત્ત ભાવ કો ધારણ કરના પડેગા. હમેં અપની સમસ્ત સંકીર્ણતા ઔર તુરછતા કે, જો કાલ કે પ્રભાવ સે હમારે અંદર પૈઠ ગઈ છે, જડ સે બાદ કર નિકાલ ફેંકના હોગા. હમેં ઉન તમામ દોષ કે અપને અંદર સે નિકાલ દેના હોગા, જે હમારી ગલતી એવં હમારી વિચાર-ભ્રાંતિ સે મારે જાતીય જીવન કે અંદર ઘુસ આ છે; ઔર જે બહુત અંશ મેં હમારે પતન કે કારણ હુએ -જો હમારી જાતિ કે ગહરે ગર મેં ઢકેલને કે કાર્ય મેં સહાયક હએ હ.
પર હમારે અંદર પ્રવિષ્ટ હોનેવાલે વે દોષ ક્યા હૈ ? પ્રત્યેક જાતિ કા એક-એક વિશેષત્વ હેતા હે વહ વિશેષત્વ હી ઉસ જાતિ કે ઉત્થાન ઔર પતન-જીવન ઔર મરણ કા કારણ
હેતા હૈ. કે જાતિ વ્યવસાયવાણિજ્ય કે હી અપને દેશ ઔર જાતિ કે કલ્યાણ કા અવિચલ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
