________________
છે.
દેશંત - વંધ્યાસુતના અસદ્ભાવે ઃ વીર આમ નિષ્ફલ અધ્યવસાયથી મૂઢ જીવ સુતના સભાવે ઈ.
આત્માને સર્વ કાંઈ કરે છે, એ સૂચવતો અધ્યવસાનની આશ્રયભૂત બાહ્ય વસ્તુનો
ઉત્થાનિકા રૂપ સમયસાર કલશ અત્યંત પ્રતિષેધ શા માટે ? હેતુ
૪૦. સમયસારગાથા-૨૬૮-૨૬૯ ૪૪૦-૪૪૧ પ્રતિષેધથી જ હેતુમત પ્રતિષેધ.
જીવ અધ્યવસાન તિર્યચન્નારકી સર્વ કરે બાહ્ય વસ્તુના બંધહેતુપણાનું અનૈકાંતિક પણુંઃ
છે, દેવ-મનુષ્ય સર્વ કરે છે, પુણ્ય-પાપ ઈર્યાસમિતિ પરિણત યતીન્દ્રનું ઉદાહરણ
અનેક વિધ કરે છે. તે બાહ્ય વસ્તુ જીવનો “અતર્ભાવ” તે બંધહેતુ
તેમજ ધર્મ-અધર્મ, જીવ-અજીવ, નથી : અધ્યવસાન જ જે જીવનો
અલોક-લોક એ સર્વ જીવ અધ્યવસાનથી
આત્માને કરે છે.' તભાવ' તે બંધહેતુ
૪૪૨. સમયસાર કલશ-૧૭૨ ૪૪૨-૪૪૩ એટલા માટે જ બાહ્ય વસ્તુ અધ્યવસાનના
ફુટપણે વિશ્વથી વિભક્ત છતાં જેના આશ્રયભૂત હોઈ તેનો અત્ર અત્યંત નિષેધ
પ્રભાવ થકી આત્મા આત્માને વિશ્વ કરે કરવામાં આવ્યો છે.
છે, એવો આ મોહએકકંદ અધ્યવસાય અને એટલા માટે જ શ્રામના
જેઓને અહીં છે નહિ, તેઓ જ યતિઓ છે. છેદાયતનપણાને લીધે પરદ્રવ્ય પ્રતિબન્ધો
પરમાં આત્મબુદ્ધિરૂપ અધ્યવસાનને લીધે પ્રતિષેધવા યોગ્ય છે એવું પ્રસ્પષ્ટ વિધાન
કર્તા-કર્મ ઈ. ષકારક ચક્ર પરભાવ પરમર્ષિ કુંદકુંદાચાર્યજીએ “પ્રવચન સાર”
પ્રત્યયી હોઈ આત્મ બાધક થઈને પ્રવર્તે ચારિત્રાધિકારમાં વિસ્તારથી કર્યું છે. બાહ્ય વસ્તુના આશ્રયે ઉદ્ભવતો આત્મ સ્વરૂપનું ભાન થયે તેવા અધ્યવસાન જ કેવળ બંધહેત.
અધ્યવસાનના અભાવે એ જ કારક ચક્ર ૪૩૫. સમયસાર ગાથા-૨૬૬ * ૪૩૫-૪૩૬
સ્વભાવ પ્રત્યયી થઈ આત્મસાધક થઈને અધ્યવસાનનું સ્વાર્થક્રિયાકારિપણાના અભાવથી મિથ્યાપણું : પરભાવના પરમાં ૪૪૩. સમયસાર ગાથા-૨૭૦ ૪૪૪-૪૪૮ અવ્યાપ્રિયમાણ કરીને સ્વાર્થ આ નિશ્ચય કરીને ત્રિવિધ અધ્યવસાનો, તે ક્રિયાકારિપણાનો
અભાવ
સમસ્ત પણ શુભાશુભ કર્મબંધ નિમિત્તો - આ આકાશ પુષ્પને હું લખું છું, એવા સ્વયં અજ્ઞાનાદિરૂપપણાને લીધે, તે આ અધ્યવસાનની જેમ મિથ્યા -
પ્રકારે ઈ. ૪૩૭. સમયસાર ગાથા-૨૬૭ ૪૨૭-૪૩૮
જેઓને જ આ વિદ્યમાન નથી, તે જ અધ્યવસાન સ્વાર્થક્રિયાકારિ કયા કારણથી મુનિકુંજરો કોઈ શુભ વા અશુભ કર્મથી નથી ? તેનો ખુલાસો અત્ર પરમર્ષિ નિશ્ચયે કરીને લેપાય નહિ. કુંદકુંદાચાર્યજી પોતાની લાક્ષણિક શૈલીમાં ધન્ય તે મુનિવરા જે ચાલે સમ ભાવે, શ્રોતા સમક્ષ સીધો સાદો પ્રશ્ન (Poser) શાનવત શાનિશું મળતાં, તનમન વચને મૂકી કર્યો છે – “જો ખરેખર ! અધ્યવસાન સાચા.' - શ્રી યશોવિજયજી નિમિત્તે કર્મથી બંધાય છે અને મોક્ષમાર્ગે ૪૪૯. સમયસાર ગાથા-૨૭૧ ૪૪૯-૪૨૦) સ્થિત મૂકાય છે, તે શું તું કરે છે ? જે બુદ્ધિ, વ્યવસાય, અધ્યવસાન, મતિ ખરેખર ! હું બંધાવું છું, હું મૂકાવું છું એવું |
વિજ્ઞાન, ચિત્ત, ભાવ અને પરિણામ - એ અધ્યવસાન તેની સ્વાર્થક્રિયા જીવોનું જે
સર્વ એકાર્થ જ.” બંધન મોચન છે. ઈ. |
૪૫૧. સમયસાર કલશ-૧૭૩ ૪૫૧-૪૫ર ૪૩૯. સમયસાર કલશ-૧૦૧
૪૩૯| સર્વત્ર અધ્યવસાન જ અખિલ ત્યાજ્ય છે
T
પ્રવર્તે
૨૩
