________________
જુએ તો કેમ ચાલે ?’ અને કથા કહે છે કે તેમણે પોતાની બેઉ આંખો ફોડી નાખી.
આવી કથાઓ પરંપરાના જે મઝાના આવરણમાં વીંટળાયેલી હોય છે, એ આવરણની પાર જઈએ ત્યારે કથાનો ઈંગિત સમજાય. સૂચિતાર્થ એ હોઈ શકે કે સૂરદાસજીએ ૫૨ રૂપ માટે પોતાની આંખો અંધ બનાવી દીધી. પછી એમની આંખો જુએ છે માત્ર પરમ-રૂપને.
સૂરદાસજીની જ એક પંક્તિ યાદ આવે : ‘જિન આંખિન મેં નવિ રૂપ વસ્યો, ઉન આંખિન સેં સબ દેખિયો ક્યા ?' જે આંખોમાં પ્રભુનું રૂપ નહિ વસ્યું, એ આંખો વડે શું જોશો ?
મજાની વાત એ છે કે અહીં પંક્તિમાં પ્રભુનું રૂપ એવા શબ્દો નથી; માત્ર રૂપ શબ્દ છે અહીં. ભક્ત કવિ એ કહેવા માંગે છે કે પ્રભુનું રૂપ તે જ રૂપ; બાકીનું યા તો અરૂપ, યા કુરૂપ.
દેશ અને કાળને વીંધીને ભક્ત કવિની આ વાણીની અનુગુંજ પડઘાઈ છે જર્મન કવિ રિલ્કેની આ પ્રાર્થના-પંક્તિમાં : Put out my eyes, so that can see you. શ્રી હરીન્દ્ર દવેએ રસળતી ગુજરાતીમાં આ પ્રાર્થના અનૂદિત કરી છે ઃ ‘ઠારી દે આ દીપ નયનના, તવ દર્શનને કાજ, જો કાચ નથી આ ખપના...
:
ઈન્દ્રિયોને સાંકળવી જોઈએ પ્રભુની સાથે.
શ્રી યુગમંધર જિન સ્તવનામાં મઝાની કલ્પના કરી છે : ‘શ્રવણાં સુખિયાં તુમ નામે, નયણાં દિરસન નવિ પામે; એ તો ઝઘડાને ઠામે...’ પ્રભુ ! કાનને
સમાધિ શતક
૨૪
| 22
