________________
હું કોણ ? આ પ્રશ્નનો ઉત્તર જાગૃત મન આપશે ત્યારે અલગ હશે. સુષુપ્ત મન આપશે ત્યારે અલગ હશે.
જાગૃત મન દેહ, નામ વગેરેને પેલે પાર જશે અને આનન્દસ્વરૂપ હું- ને હું તરીકે સ્વીકારશે. અજાગૃત મન રતિ-અતિનાં દ્વન્દ્વમાં ફસાયેલ વૈભાવિક હુંને હું તરીકે સ્વીકારે છે.
હુંનો અનુભવ. શુદ્ધ આત્મદ્રવ્યનો અનુભવ. જિનગુણદર્શન કે જિનસ્વરૂપદર્શન દ્વારા સાધક આખરે તો નિજગુણદર્શન કે નિજસ્વરૂપદર્શન કરે છે ને !
રવીન્દ્રનાથ ટાગોરને તેમની ‘ગીતાંજલિ’ પર નોબલ ઇનામ મળ્યું. ઠેકઠેકાણે તેમના માટે સમારોહો યોજાયા. તેઓ જ્યાં ઊતરેલા ત્યાંથી નજીકમાં એક બુદ્ધપુરુષ રહેતા હતા. તેઓ નોબલ-ફોબલની વાતોથી પ્રભાવિત થાય તેમ નહોતા. મૉર્નિંગવૉકમાં રવીન્દ્રનાથ મળી જાય તો પેલા બુદ્ધપુરુષ તેમને પૂછતા ઃ ઈશ્વરનો અનુભવ થયો ? પૂછવાનું કારણ એ હતું કે ગીતાંજલિ શ્રેષ્ઠ પ્રાર્થનાઓનો સંગ્રહ છે; પણ એ માત્ર અભિવ્યક્તિ જ છે, માત્ર શબ્દોનો ખેલ જ છે કે એમાં અનુભૂતિ પણ વણાયેલી હતી ?
રવીન્દ્રનાથને જ્યાં સુધી અનુભવ નહોતો થયો ત્યાં સુધી તે વ્યક્તિથી તેઓ ગભરાતા રહ્યા. એક રાત્રે અનુભવ થયો. બીજી સવારે મૉર્નિંગવૉકમાં એ બુદ્ધપુરુષ મળ્યા. રવીન્દ્રનાથે તેમને ગળે લગાડ્યા. પેલા ભાઈ ટાગોરની આંખોમાં આંખો ઊંડેલીને કહે છે : વાહ ! અનુભવ થઈ ગયો !
વિચારો ખરી પડે અને સંવેદન તીક્ષ્ણતાએ પહોંચે. મોહનીયનું જોર હટે અને અનુભવ થઈ રહે.
સમાધિ શતક
૬૮
| ec
