________________
રૂમ મને આપવામાં આવેલો. જે ટોયલેટ-અટેચ્ડ હતો. ન કોઈ છાપું કે પુસ્તક અંદર લઈ જઈ શકાય. ન મોબાઈલ લઈ જવાય. સવારે નાસ્તાના સમયે એક નાનકડી બારીમાં વેઈટર ચા-નાસ્તાની ટ્રે મૂકી દે. એની બાજુ બારણું બંધ થાય, પછી મારી બાજુ ખિડકી ખૂલે. આવું જ બપોરે અને સાંજે ભોજન સમયે. અઠવાડિયું હું ત્યાં રહ્યો. ન કોઈ વ્યક્તિનો સંપર્ક, ન કશું વાંચવાનું... મારી તો સાધનામાર્ગમાં એવી કોઈ પ્રવૃત્તિ નહોતી; પણ લાકડાં ખૂટી જતાં અગ્નિ ઓલવાઈ જાય તેમ શબ્દ કે પ્રવૃત્તિનું પૃષ્ઠબળ ન હોવાથી વિચારો પણ શાંત થતા ગયા.'
એકાંત અને મૌનને ઘૂંટ્યા પછી સાધક બાહ્ય દુનિયામાં આવે છે ત્યારે એ, દેખીતી રીતે ભીડમાં હોવા છતાં, અંદરથી એ હોય છે એકાંતમાં. પોતે કોરી કાઢેલું પોતાનું વૈભવી એકાંત.
એકાંતમાં હોવા છતાં ભીડમાં આવવું પડે ત્યારે સાધક કેવી રીતે આવે એની વાત સંત કબીરજીએ કરી છે : ‘કબીરા બેઠા બાજાર મેં, લિયે લકુઠી હાથ; જો ઘર બારે આપના, વો ચલે સંગ હમાર...’ કબીરજી બજારમાં બેઠા છે. લાકડી છે હાથમાં. કહી રહ્યા છે : ચાલો, ભીતરની યાત્રાએ જવું હોય તો મારી સાથે આવો. ટેકા માટે આ લાકડી તમને આપીશ. પણ શરત આટલી જ છે : જે વિભાવના ઘરને બાળવા તૈયાર હોય તે મારી સાથે આવે.
ગુરુ તરીકેની ભૂમિકા પર જ્યારે કોઈ વ્યક્તિ પ્રતિષ્ઠિત થયેલ હોય ત્યારે તેણે આ કાર્ય કરવું પડે છે. ભીડમાં જવું. લોકોને પોતાની તરફ ખેંચી, વિભાવમાંથી સ્વભાવ ભણી દોરી જવા.
સમાધિ શતક
|૯
૯૨
