________________
તત્ત્વજ્ઞાનનું ઊંડાણ . . .
આત્મતત્ત્વ પરની વેધક જાણકારી ઘટનાના આવા દુઃસહ ભારને પણ સહી શકી.
આત્મતત્ત્વ અને પરતત્ત્વ બે તત્ત્વો છુટ્ટાં પડી ગયાં.
આમ જુઓ તો, સાધકનું કાર્ય કેટલું સરળ છે ! બે જ ખાનાં એની સામે છે ઃ આત્મતત્ત્વ અને અનાત્મતત્ત્વ. આત્મતત્ત્વ ભણી આગળ વધાય એવી જ પ્રવૃત્તિ સાધક કરે છે. અને, જેથી અનાત્મતત્ત્વ તરફ જઈ શકાય એવી પ્રવૃત્તિને તે છોડી દે છે.
સાધક પ્રભુના ઐશ્વર્યની મઝાની વાતો કરતો હોય, શ્રોતાઓ એના વાપ્રવાહમાં વહેતા હોય; એમના ચહેરા કહેતા હોય કે તેઓ પ્રવચનકારની અભિવ્યક્તિના માધુર્યમાં ડૂબી રહ્યા છે. એ જ ક્ષણે સાધક બોલવાનું બંધ કરી દે : જો એથી પોતાનો અહંકાર ઉદ્દીપ્ત થતો હોય તો.
સાધક પાસે આ સૂક્ષ્મ જાગૃતિ જોઈશે. જે કારણ દ્વારા રાગ, દ્વેષ કે અહંકાર ઊછળે એવું લાગે; એ કારણથી એ દૂર થઈ જશે.
આ પૃષ્ઠભૂ પર કડીને ખોલીએ :
ભિન્ન દેહતેં ભાવીએ,
હું આપહીમેં આપ;
જ્યું સ્વપ્નહીમેં નવિ હુએ,
દેહાતમ ભ્રમ તાપ
સમાધિ શતક
૧૩૮
