________________
આ ઉદાસીન દશાને કર્તૃત્વ જોડે બિલકુલ સંબંધ નથી એ બતાવતાં કહે છે ઃ જે વ્યક્તિત્વમાં અહંકાર હોય છે, તે કર્મ નથી કરતો, છતાં કર્તા છે. જ્યારે નિરહંકારી વ્યક્તિત્વે કર્મ કર્યું હોવા છતાં તેને કૃતિત્વનો લેપ લાગતો નથી.૪
મહાત્મા બુદ્ધ માટે કહેવાય છે કે તેઓ બોધિ પછી ચાલીસ વર્ષ બોલ્યા; અને છતાં તેઓ બોલ્યા નથી. કારણ કે બોલાયું છે, શબ્દો વપરાયા છે; પણ ભીતર કોઈ રેખા દોરાઈ નથી. આ સંદર્ભે, એક પ્રસિદ્ધ સુભાષિતને સહેજ ફેરવીને હું કહેતો હોઉં છું : ગુરોસ્તુ વ્યાવ્યાનું મૌનમ્, શિષ્યન્તુ છિન્નવિકૃતિઃ । ગુરુનું પ્રવચન મૌનમાં ચાલે અને ગુરુની આભા - aura માં બેઠેલ શિષ્યના વિકારો ગેરહાજર થઈ જાય.પ
આવા યોગીપુરુષનું મન ન તો ધ્યાન કરવા પ્રવૃત્ત થાય છે કે ન કોઈ કાર્ય કરવા. અને છતાં, કોઈપણ કારણ વિના તે ધ્યાન પણ કરે છે અને ચેષ્ટા પણ કરે છે.
મતલબ એ થયો કે સહજ રીતે ધ્યાન થયા કરે છે. સહજ રીતે જ કોઈ
કાર્ય પણ થયા કરે છે.
(૪) યસ્યાન્ત: સ્થાહકારો, ન રોતિ રોતિ સઃ ।
નિહકારધીરેન, ન િિવષ્ઠિ તું નૃતમ્ ॥ ૨૦૧ ॥ અા. ની. (૫) પુોસ્તુ મૌન વ્યાવ્યાનું, શિષ્યન્તુ છિન્નસંશય: । ગુરુનું મૌન જ પ્રવચન છે અને એથી શિષ્યના સંદેહો દૂર થાય છે.
સમાધિ શતક ૫૨
