________________
તેમ આત્મા છે અસંગ.
સંગમાં તો જાય છે વૈભાવિક ચેતના. પરમાં જે રસ છે, તે સંગ બનાવે છે. જ્યાં પ૨નો રસ જ છૂ થયો ત્યાં... ? મઝા જ મઝા.
મઝાની વાત તો એ છે કે ૫૨ દ્રવ્યને તમે સારું કે ખોટું જ્યારે કહો છો ત્યારે ખરેખર એને સારું કે નરસું કહેનાર કોણ હોય છે ?
એક ભારતીય મનુષ્ય ચાને સારી ક્યારે કહેશે ? એ કડક, મીઠી હશે ત્યારે. પણ જપાનમાં લીંબુ નીચોવેલી, મીઠું નાખેલી ચા પીવાય છે તો ત્યાંના લોકોને તે સારી લાગે છે.
તો, ચા સારી છે એનો માપદંડ શો ?
સમાજે કહ્યું કે આ ચા સારી છે. નાનપણથી એ રીતે પીવા લાગ્યા. હવે મનમાં ગ્રંથિ બંધાઈ કે આવી ચા સારી છે.
‘પાસપોર્ટની પાંખે’માં ડૉ. રમણલાલ ચી. શાહ લખે છે કે જપાનની કોઈ ફૅક્ટરીમાં તેમના સ્વાગતમાં લીંબું, મીઠું નાખેલી ચા આપવામાં આવી ત્યારે શિષ્ટાચાર ખાતર તેઓ પીતા ગયા; પણ કડવી દવાને પીતા હોઈએ તેમ...
તો, ‘ચા સારી છે’ એવા વિધાન પાછળ તમારું પોતાનું કોઈ મંતવ્ય નથી એમ માની શકાય. સામાજિક ખ્યાલો, વર્ષોની ટેવ આ બધાને આધારે આવી માન્યતા નિષ્પન્ન થાય છે.
અચ્છા, તો કોઈ વ્યક્તિને ખરાબ માનવામાં આવે ત્યાં શું હોય છે ?
સમાધિ શતક
| 3
૩૯
