________________
જૈનધર્મના સરળ પરિચય
વસ્તુની બુદ્ધિ, યાજનાશક્તિ અને ઉદ્યમ તથા જડની સહાય દ્વારા વિશ્વમાં વિવિધ સર્જન-સંચાલન બને છે. ટૂ કમાં જડની સહાય અને જીવના પુરુષાથ,—એના મિલનથી જગતની ઘટમાળ ચાલે છે.
જીવની તેવી તેવી બુદ્ધિ અને ઉદ્યમના લીધે જીવ પર જડ કર્મની રજ ચાંટે છે, અને એકમ પાકી જાય છે ત્યારે તે જીવમાં અને જડમાં તે તે પ્રકારે ફેરફારા ઊભા કરે છે; જેના ચેાગે નવાં નવાં સર્જન થયા કરે છે. તેથી માનવાને કારણ મળે છે કે એની પાછળ જીવ, જડ પુદ્ગલેા અને ક્રમ કામ કરી રહ્યા છે. દા.ત. માળીએ તે માત્ર ખાતર અને ખીજ નાખી પાણી પાયું, પણ એની એ જમીન, ખાતર બીજ અને પાણી પર છેાડ, પાંદડાં, ફૂલ અને ફળ જુદા જુદા રંગના, ઘાટના અને સ્વાદના કેવી રીતે વ્યવસ્થિત રૂપમાં તૈયાર થાય છે ? વળી આપણા શરીરની જેમ રાજ ને રાજ એ દરેક છોડવા સ્વતંત્રપણે જ મેાટા શી રીતે થતા જાય છે ? એટલે માનવુ પડે કે એ પુદ્ગલા પાછળ જીવ અને કમ કામ કરી રહ્યા છે. એ જ રીતે જમીનની 'દરની તેવી તેવી માટી, ધાતુઓ, પાષાણુ તથા પાણી, અગ્નિ અને વાયુનાં સર્જન પાછળ પણું જીવ અને એના ક્રમ કામ કરી રહ્યા છે. ત્યાં ઉત્પત્તિસ્થાનમાં વા પાતપાતાના કના હિસાબે દાખલ થાય છે અને એને પેાતાને ચાગ્ય ખારાક મળવાથી કર્મોનુસાર વિચિત્ર શરીર બને છે. એનુ જ નામ પૃથ્વી, પાણી, અગ્નિ, વાયુ, વનસ્પતિ વગેરે છે.
