________________
૨૦૬
જૈતષના સરળ પરિચય
ત. ઘડા, કળશ, કુંભ એ સમાન વસ્તુ છે. ઘડી, લેાટી, ગાગર એ પેલાથી જુદી વસ્તુ છે. પ્રસંગે આ વિવક્ષાથી મેધ કે વ્યવહાર થ:ય છે તે શબ્દનયના ઘરના છે, દા. ત. આ પત્ની નથી, દાર છે, કેમકે પુરુષ જેવી છે. એમ, ઘડી એ નાના ઘડા જ છે. છતાં કહેવાય છે કે આ ઘડા શું લાવ્યા ? મારે તો ઘડી જોઈ એ છે.'
૬. સમલિરૂઢનય –એથી ય ઊંડે જઇ વસ્તુમાં શબ્દા ઘટે તા જ તેને એ વસ્તુ તરીકે માને., દા. ત. વકિલના દિકરા વિકલ’ની અટકવાળા છતાં કહેવાય છે કે 'આ કાંઈ વિકલ નથી.’ એમ, ગાવાળિયાનું નામ ઈન્દ્ર પાડ્યું છે પરંતુ તે કાંઈ ખરેખર ઇન્દ્ર નથી. ખરેખર ઈન્દ્ર તેા દેવના સ્વામી છે, કેમકે ઇન્દ્ર શબ્દનો અર્થ ઈન્દ્રનવાળા એટલે કે એશ્વર્ય વાળા, તે એમાં જ ઘટે છે. ઇન્દ્રિ પ્રભુને મેરુ શિખર પર લઈ જાય છે,’ આ ઈન્દ્રનું જ્ઞાન કે વ્યવહાર સમભિરૂઢ નયના છે,
૭. એવ`સ્કૃત નય –એથી પણ ઊડે જઈને જણાવે છે કે શબ્દાર્થ પણ વર્તમાનમાં ઘટતા હાય તા જ તે વસ્તુ તરીકે તેને સ`બેાધી શકાય, નહિ કે પૂર્વ ઘટતા હતા તેટલા માત્રથી, દા. ત. ઇન્દ્ર ચક્રવતી કરતાં ય અધિક વૈભવી સમ્રાટ છે.’ આમાં ઈન્દ્રનું જ્ઞાન એવભૂત નયનુ થઈ રહ્યું છે; કેમકે દેવસભામાં સિંહાસન પર ઈન્દ્રપણાના ઐશ્વ સાથે બિરાજમાન દેવરાજાને જ ઈંદ્ર તરીકે સમજી રહ્યો છે. એમ રસોઈ વખતે ઘીના ડબ્બે લાવા ' એટલે કે • ઘી ભરેલા ડખ્ખા લાવા, એમ કહેવાય છે તે એવ’ભૂત નયથી.
