________________
૮૨
જૈન ધર્મને સરળ પરિચય અગર નવા ઉદય આવ્યા છે, છતાં આપણે સાવધાન રહીએ તે જ્ઞાન આદિ ગુણ કાંઈ આને લીધે ન ઘવાય.
પરાવત માન-અપરાવર્તમાન કેટલાંક કર્મ એવો છે કે જે પરસ્પર વિરૂદ્ધ હોવાથી એક સાથે બંધાતાં કે ભગવાતાં નથી, કિન્તુ વારાફરતી બંધાય કે ઉદય પામે છે, તેથી એને પરાવર્તમાન કહે છે; દા. ત. શાતા વેદનીય બંધાતું હોય ત્યારે અશાતા ન બંધાય. શાતા. ઉદયમાં હોય તે અશાતા ઉદયમાં ન આવે. એમ અશાતા બંધાતું હોય તે શાતા વેદનીય ન બંધાય. ત્રસદશક બંધાતું હોય તે સ્થાવર દશક નહિ બંધાય. માટે આને પરાવર્તમાન કહેવાય. બાકી જેના પ્રતિપક્ષી ન હોય તે અપરાવર્તમાન ગણાય; દા. ત. પાંચ જ્ઞાનાવરણ કમ.
બંધમાં પરાવર્તમાન ૭૦ પ્રકૃતિ છે. એમાં ૫૫ નામકર્મની (૩૩ પિંડપ્રકૃતિ તે ૪ વર્ણાદિ ને ૨ તેજસ કામણ વિના+ર આપ ઉદ્યોત + ૨૦ બે દશક ) + ૭ મેહનીય (રતિ–અરતિ-હાસ્ય-ક-૩ વેદ) +ર ગોત્ર + આયુષ્ય= ૭૦. આમાં તે તે જેડકામાંથી વારાફરતી એકેક બંધાય. બાકી ૫ જ્ઞાનાવ+ ૯ દર્શના૦ + ૫ અંતરાય, એ ૧૯+ ૧૯ મેહનીય + ૧૨ નામકર્મ = ૫૦ અપરાવર્તમાન છે, એટલે એકસાથે બંધાય છે.
ઉદયમાં પરાવર્તમાન –૮૭ પ્રકૃતિમાં, ઉપરોક્ત '૭૦ માંથી સ્થિરાસ્થિર, શુભાશુભ બાદ કરતાં ૬૯ + ૫
