________________
જનધર્મને સરળ પરિચય કરતાં તદ્દન વિલક્ષણ વર્ણ–રસ-ગંધ-સ્પર્શવાળાં દેખાય છે. એ જ બતાવે છે કે સ્વતંત્ર જીવ-કવ્ય અને કર્મની શકિત વિના આ વ્યવસ્થિત અને વિલક્ષણ સર્જને થઈ શકે નહિ. અહીં ધ્યાનમાં રહે કે ઝાડમાં એક મુખ્ય જીવ હોવા સાથે પાંદડે પાંદડે વગેરેમાં જુદા જુદા જીવ હોય છે.
૧૬. આશ્રવઃ મિથ્યાત્વાદિ જીવને પ્રાણુ એટલે કે ઈન્દ્રિય તથા મન-વચનકાયાનું બળ મળ્યું છે, આયુષ્ય છે, શ્વાસે છૂવાસ છે. પરંતુ એના દુરુપયેગથી જીવ કર્મ—બંધનથી બંધાય છે. એ દુરુપરોગને આશ્રવ–સેવન કહેવાય છે. કર્મ બંધાવનારા આશ્રવ કયા ક્યા છે એને હવે વિચાર કરીએ.
ઈન્દ્રિયે, અવત, કષાય, ગ, અને ક્રિયા,-એ પાંચ આશ્રવ છે.
અથવા, હિંસા, જાડ, અદત્તાદાન, મૈથુન, પરિગ્રહ, ક્રોધાદિ ૪ કષાય, રાગદ્વેષ, કલહ, આળચઢાવવું, ચાડીચુગલી, હર્ષ, ઉગ, નિંદા, માયામૃષાવાદ, મિથ્યાત્વશલ્ય-એ ઘણ આશ્રવ છે, પાષસ્થાનક છે.
અથવા, મિથ્યાવ, અવિરતિ, કષાય, વેગ અને પ્રમાદ, એ પાંચ આશ્રવ છે. આમાં ઉપરોક્ત ઈન્દ્રિય-અવત વગેરેને સમાવેશ થઈ શકે છે, કેમકે ઈન્દ્રિયો અને અગ્રત એ અવિરતિમાં સમાઈ જાય છે. ક્રિયાઓમાંથી કેઈકને મિથ્યાત્વમાં, કેઈકને કષાયમાં, કેઈકને ગમાં, તે કઈકને પ્રમાદમાં સમાવેશ થઈ શકે છે. માટે અહીં આપણે આ મિથ્યાત્વાદિ પાંચને વિચાર કરીશું.
