________________
મ
જૈનધર્મના સરળ પરિચય
ચાલ્યા આવે છે. આ વસ્તુ પિતા-પુત્ર, વૃક્ષ–ખીજ, મરઘીઇંડુ વગેરે દૃષ્ટાંતાથી સમજી શકાય છે. પિતા પણ કાઈના પુત્ર છે. એ પણ એની પહેલાના કોઇ પિતાના પુત્ર છે, મરઘી પણ કાઈ ઈંડામાંથી થઈ. એ ઇંડું પણ કાઈ મરઘીમાંથી થએલું. આમ એક સરખી ધારા અનાદિકાળથી ચાલી આવે છે.
જીવને ક-પુદ્દગલ કષાયમાં પ્રેરે છે અને કને જીવ સર્જે છે. પરસ્પરનાં સહયાગથી નવાં નવાં શરીર, ઇન્દ્રિયા વગેરે અને છે. એ બનાવવા કમ સિવાય બીજા` પુદ્ગલ કામ લાગે છે. એ પુદ્ગલ શુ છે અને એ પ્રક્રિયા કેવી રીતે થાય છે? એના વિચાર આગળ કરીશું. પરંતુ મુખ્ય કાર્યવાહી જીવ અને જડ પુદ્ગલથી થાય છે એ સમજી રાખવું. જીવ અને પુદ્ગલમાં નવી નવી અવસ્થાએ ફેરફારા થયા કરે એનુ જ નામ વિશ્વનું સંચાલન. (Working of the world)
E
(૩) આકાશદ્રવ્ય ઃ— જીવ અને પુદ્ગલને રહેવા જગ્યા જોઈએ, તે આપનાર આકાશદ્રવ્ય છે. કહેશેા કે આકાશ વળી શું? એ તે શૂન્ય છે. ના, જગ્યા—અવકાશ આપવાનું કાય શૂન્યથી ન મને. એને માટે તે કોઈ દ્રવ્ય જોઇએ. વ્યુ તે કહેવાય કે જે કઇ ને કઈ કાર્ય કરે અને જેનામાં ગુણ પર્યાય રહે. ( પર્યાય=અવસ્થા )
આકાશ .વકાશ-દાનનુ કાય કરે છેઅને એમાં એકત્વ સંખ્યા, મહાપરિમાણુ વગેરે ગુણા છે. તથા ઘટાકાશ, મઢાકાશ વગેરે એના પર્યાય છે. એટલા માટે આકાશ એ દ્રવ્ય છે. આકાશ કેટલું` માટુ? તેનુ` માપ નથી, એના છેડા હાઇ શકે
