Jain Dharmno Maulik Itihas Part 01 Tirthankar Khand

Author(s): Hastimal Maharaj
Publisher: Samyag Gyan Pracharak Mandal

Page 26

પડીને એને સળગાવવા લાગી. તેજોલેશ્યા(તપ દ્વારા પ્રાપ્ત કરેલી શક્તિ)ની તીવ્ર જ્વાળાથી ભયભીત થઈ ગોશાલક ભ. મહાવીરનાં ચરણોમાં પડી ગયો. પ્રભુનાં ચરણોની કૃપાથી એના ઉપર આવેલ તેજલેશ્યાનું ઉપસર્ગ શાંત થઈ ગયું. ગોશાલકને પોતાના દુષ્કૃત્ય ઉપર પશ્ચાત્તાપ થયો, જેના પ્રભાવથી એણે શુભલેશ્યા પ્રાપ્ત કરી અને મૃત્યુ બાદ અંતે અશ્રુત સ્વર્ગમાં દેવરૂપથી ઉત્પન્ન થયો.” આચાર્ય શીલાંક જેવા શાસ્ત્રજ્ઞ મુનિ દ્વારા પરંપરાગત માન્યતાથી વિપરીત લખવાનું કોઈ કારણ અવશ્ય હોવું જોઈએ. આટલા મોટા વિદ્વાન એમ જ વગર-વિચાર્યે લખી નાખે, એ વાત ઉપર વિશ્વાસ નથી થતો. આ વિષય વિદ્વાનોની ગહન ગવેષણાની અપેક્ષા રાખે છે.
(તીર્થકરકાલીન પ્રચાર-નીતિ) તીર્થકરોના સમયમાં દેવ, દેવેન્દ્ર અને નરેન્દ્રોનો પૂર્ણરૂપે સહયોગ હોવા છતાં પણ જૈન ધર્મનો દેશ-દેશાંતરોમાં વ્યાપક પ્રચાર કેમ નહિ થયો ? તીર્થકરકાળની પ્રચારનીતિ કેવી હતી? જેના લીધે ભરત જેવા ચક્રધર, શ્રીકૃષ્ણ જેવા શક્તિધર અને મગધનરેશ શ્રેણિક જેવા ભક્તિધરોના સત્તાકાળમાં પણ દેશમાં જૈન ધર્મનો વ્યાપક પ્રચાર ન થઈ શક્યો. સાધુ-સંત અને શક્તિશાળી નરેશો અને ભક્તોએ પ્રચારક મોકલીને તથા અધિકારીઓ પાસે રાજાજ્ઞા પ્રસારિત કરી અહિંસા અને જૈન ધર્મનો વ્યાપક પ્રચાર કેમ ન કરાવ્યો? આ પ્રકારના પ્રશ્નો સહેજે જ મસ્તિષ્કમાં ઉત્પન્ન થઈ શકે છે. - તત્કાલીન સ્થિતિનું સાચું અવલોકન કરતા જ્ઞાત થાય છે કે તીર્થકરોના માર્ગમાં પ્રચારનું મૂળ સમ્યગુ-વિચાર અને આચાર-નિષ્ઠા જ માનવામાં આવી છે. એમના ઉપદેશનું મૂળ લક્ષ્ય હૃદય-પરિવર્તન રહેતો હતો. આ જ કારણ છે કે ભગવાને એમની પાસે આવેલા શ્રોતાઓને સમ્યગુદર્શન આદિ માર્ગનું જ્ઞાન કરાવ્યું, પરંતુ કોઈને આગ્રહપૂર્વક એમ નહિ કહ્યું કે - “તારે અમુક વ્રત ગ્રહણ કરવા પડશે.” ઉપદેશ-શ્રવણ પછી જે પણ ઇચ્છાપૂર્વક સાધુધર્મ અથવા શ્રાવકધર્મ ગ્રહણ કરવા માટે ઊભો થતો હતો. એને એમ જ કહેવામાં આવતું - યથા-સુખમ્” અર્થાત્ જેમાં સુખ હોય એમાં પ્રસાદ ન કરો. ભાવના ઉત્પન્ન થયા પછી શું કરવું? એનો નિર્ણય શ્રોતા ઉપર જ છોડી દેવામાં આવતો. પ્રચારની અપેક્ષા એ આચારની પ્રધાનતા હતી. | જૈન સાધુ સાર્વજનિક સ્થાનમાં રોકાતા, ભેદભાવ વગર બધી જાતિઓનાં અનિંદ્ય કુળોમાંથી ભિક્ષા ગ્રહણ કરતા અને બધાને ઉપદેશ આપતા હતા. બોધ મેળવી કોઈ સ્વેચ્છાથી ધર્મ ગ્રહણ કરવા માંગે તો એને દીક્ષિત | જૈન ધર્મનો મૌલિક ઇતિહાસ 9999999696969696969696999 ૨૧ |