________________
૧ ૨૭
તેમાં દ્રવ્યદૃષ્ટિથી કહે છે કે વિકાર આત્મામાં છે જ નહિ, વિકારનો કર્તા આત્મા નથી, આત્માના સ્વરૂપમાં વિકાર છે જ નહિ. એ સમજાવીને જીવને પર્યાયમૂઢતા છોડાવીને દ્રવ્યદૃષ્ટિ કરાવવાનું પ્રયોજન છે. કેમકે જો જીવ પોતાને વિકાર જેટલો જ માને અને વિકાર રહીત સ્વભાવને ઓળખે નહિ; તો કોના લક્ષે વિકાર ટાળે ? એ રીતે, પોતાનો શુદ્ધ સ્વભાવ અને અવસ્થાનો વિકાર એ બંન્નેને જાણીને પોતાના જ્ઞાનમાં શુદ્ધ સ્વભાવની મુખ્યતા અને અવસ્થાની ગૌણતાકરતાં જીવને સમ્યગ્દર્શન તથા સમ્યજ્ઞાન થાય છે, એને જ નિશ્ચયનયનો અવલંબન કહેવામાં આવે છે અને એ જ ઉપાય વડે જીવનો સંસાર રોગ મટે છે. ભૂલ ક્યારે ટળે ?
૧. આત્માને માને પણ તેના પરિણમનને ન માને તો તેની ભૂલ ટળે નહિ. ૨. આત્માને માને અને તેના પરિણમનને પણ માને, પણ પરિણમનમાં ભૂલ છે એમ ન માને તો પણ ભૂલ ન ટળે.
૩. આત્મામાં માને, તેના પરિણમનને માને અને તેના પરિણમનમાં ભૂલ છે એમ પણમાને, પરંતુ ભૂલ રહીત શુદ્ધસ્વરૂપને ન માનેતોપણ ભૂલનટળે. ૪. આત્માને માને, તેના પરિણમનને માને, તેના પરિણમનમાં ભૂલ છે એમ માને, અને તેના ત્રિકાળ શુદ્ધસ્વરૂપમાં ભૂલ નથી એમ જાણીને જો ત્રિકાળી શુદ્ધસ્વરૂપનું અવલંબન કરે તો ભૂલ ટળે,
પ. દરેક આત્મા સ્વતંત્ર, સ્વાધીન છે અને પોતાના શુદ્ધસ્વરૂપપણે નિત્ય ટકીને તે અવસ્થારૂપે પરિણમે છે, અવસ્થામાં પોતાના દોષથી વિકાર થાય છે અને તે વિકારમાં કર્મો નિમિત્ત છે.
ઈષ્ટ અને અનિષ્ટ શું?
વસ્તુ તો વસ્તુના ભાવમાં જ છે, કોઈ વસ્તુ ઈષ્ટ કે અનિષ્ટ નથી. જો વસ્તુ ના સ્વભાવમાં ઈષ્ટ- અનિષ્ટપણું હોય તો તે વસ્તુ જ રાગ-દ્વેષનું કારણ ઠરે, અને કેવળી ભગવાનને ઘણાં રાગ-દ્વેષ થાય કેમકે તેઓ બધી વસ્તુને જાણે છે. કોઈ વસ્તુ પરદ્રવ્ય ઈષ્ટ-અનિષ્ટ નથી. સર્વ વસ્તુઓ પોતપોતાના સ્વભાવમાં છે તેમાં કોને ઈષ્ટ કહેવી અને કોને અનિષ્ટ કહેવી?
પર વસ્તુ ને જે ઇષ્ટ- અનિષ્ટ માને તેને અનંત પરદ્રવ્યો પ્રત્યેના રાગ-દ્વેષકદી ળેજ નહિ, તે મિથ્યાદ્દષ્ટિ છે. દેવ-ગુરુ-શાસ્ત્ર ખરેખર આ આત્માને ઇષ્ટ નથી અને શરીર કાપી નાખનાર અનિષ્ટ નથી – આવું ભાન કરે
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
