________________
૨૧૦ અને આખી વસ્તુટકીને પરિણમી રહી છે. તેમાં જ્ઞાનલક્ષણવંતપોતાનું સ્વરૂપ છે કે જે લક્ષણ -લક્ષ્યથી અભેદ છે એમ સમજાય છે. આવો સ્વરૂપ નિશ્ચય સવિકલ્પ જ્ઞાનની દશામાં થાય છે. પરંતુ જેનો સ્વપણે નિશ્ચય થયો છે તે તત્ત્વ વિકલ્પરહિત, ભેદરહિત અર્થાત્ નિર્વિકલ્પ સ્વરૂપ હોવાથી, નિર્ણયથનારને હવે નિર્વિકલ્પતાનોકાળપાકી ગયો છે. તેથી તે હવે વિકલ્પમાં અટકશે નહિ. નિર્વિકલ્પ સ્વભાવમાં હું પણા ના જોરમાં તે સર્વ ' વિકલ્પોનેવમીનાખશેજ. અર્થાતેજીવનોનિર્વિકલ્પસ્વભાવના જોરવાળો પુરુષાર્થ તદાકાર પરિણમન થઈ જાય, તેટલી ઉગ્રતા ધારણ કરશે જ. અહીં જે ચેતન્યસ્વભાવ પોતારૂપે લક્ષગત થયો છે તેને નિશ્ચય નયનો પક્ષ બંધાણી છે અને અનાદિનો વ્યવહારનયનો પક્ષ છૂટયો છે, તો પણ તે જીવ નિશ્ચયના પક્ષમાં અટકી જતો નથી. અર્થાત્ તે પક્ષમાં પણ દક્ષ છે. સહજપણે તેને વર્તમાન નિશ્ચયના પક્ષવાળી પર્યાય ઉપર પણ વજનનથી, જોર નથી, તેનું લક્ષ તો અનંત મહિમાવંત આત્મસ્વરૂપ ઉપર છે. તેથી પરિણમનમાં ભલે આગળ વધતો જાય તો પણ તેના પર લક્ષ નથી. તેટલું વિચિક્ષપણ સહજ હોવાને લીધે તે અવશ્ય પક્ષાંતિક્રાંતદશાને પ્રાપ્ત થાય છે. આત્મસ્વરૂપનો યથાર્થ નિર્ણય, ચેતન્ય વીર્યની સ્કૂરણાનું કારણ થાય છે. મુમુક્ષુ જીવને આ સૂરણ (પરિણામનું અસાધારણપણું હોવાને લીધે)
ખ્યાલમાં પકડાય તેવું છે. કારણકે અદ્ભુત સ્વરૂપ જ્ઞાનમાં પ્રતિ ભાસતા પોતાના ગુણનિધાનની (સ્વભાવની) અનન્યરુચિ ઉત્પન્ન થઈ જાય છે રુચિ અનુયાયી વીર્ય” તે સિદ્ધાંત પ્રમાણે ચેતન્ય વીર્યની અપૂર્વ ફૂરણા ઉત્પન્ન થાય છે “પહેલાં આ શ્રદ્ધામાં, જ્ઞાનમાં, રુચિમાં અને લક્ષમાં આવવું જોઈએ, તો એના વીર્યમાં સ્વભાવ-સન્મુખની સૂરણાચાલ્યા કરે. આ સમ્યફપહેલાની વાત છે. આ જ સમ્યકદર્શનનો ઉપાય છે બીજો કોઈ ઉપાય જ નથી.” અહીં સમ્યક્દર્શનનો ઉપાય આ રીતે બતાડયો છે. * મુમુક્ષુ જીવને વિચાર દશાનાં કાળમાં પહેલાં જ્ઞાનમાં સ્વરૂપ લક્ષ થાય * સાથે સાથે રુચિ અનન્યભાવે પરિણમે. * શ્રદ્ધામાં એટલે વિશ્વાસ સહિત નિઃશંક જ્ઞાનમાં આ તત્વ આવે. * હવે પુરુષાર્થની સ્કૂરણા એટલે જોરવાળા પરિણામની દિશા બદલાઈને
સ્વ-સન્મુખ સહજ ચાલ્યા કરે.
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org