________________
સમ્યક’ પર વિપરીત અભિનિવેશ (ઊંધા અભિપ્રાય) નો નિષેધ કરવા . માટે છે.. જે ગુણની નિર્મળ દશા પ્રપ્ટ થવાથી પોતાના શુદ્ધ આત્માનો પ્રતિભાસ યથાર્થ
પ્રતીત થાય તે “સમ્યગ્દર્શન' પ મિથ્યાત્વ શું છે? મિથ્યાત્વ એટલે વિપરીત માન્યતા કે વિપર્યાસબુદ્ધિ.
અસત્ ને સત્ સમજવું, સત્ ને અસત્ સમજવું તે. • દેહમાં આત્મબુદ્ધિ- કહતે હું છું એવી માન્યતા.
આત્મામાં દેહ બુદ્ધિ-રાગાદિ પર્યાયમાં પોતાપણું, સુખ-દુઃખ આદિમાં આત્મ ભાવ. અસત્ પદાર્થોમાં કે દેહાદિમાં સુખબુદ્ધિ. સત્ આત્માથી વિમુખતા કે તેનું વિસ્મરણ.
અસત્ દેવ, ગુરુ કે ધર્મમાં આસ્થા કે આદર. • સત્ દેવ, ગુરુ, શાસ્ત્રમાં અનાસ્થા કે અનાદર. • તત્ત્વ સંબંધી એકાંત માન્યતા. • સત્ય સ્વરૂપ તે આત્મા અને આત્મા તે સત્ય સ્વરૂપ, છતાં જગત સ્વરૂપ જે
છ દ્રવ્ય અને સાત તત્ત્વના ભાવથી ભરપુર છે તેને પ્રમાણથી ઓછું અધિક કે ગુણથી વિપરીત માનવું તે મિથ્યાત્વ. જગત શાશ્વત છે. છતાં આ જગત ઈશ્વરે કે કોઈએ બનાવ્યું છે અગર સ્વભાવથી બન્યું છે વગેરે વિપરીત માનવું તે મિથ્યાત્વ. આત્મા દેહ વ્યાપક છે, છતાં સર્વ વ્યાપક માને, ઈશ્વર અમુક સ્થાને બીરાજે છે, છતાં સર્વ વ્યાપક માને એમ અધિક માનવું તે મિથ્યાત્વ. દેહ વ્યાપક આત્મા છે, છતાં શરીરના અમુક ભાગમાં છે એમ માનવું તે
ઓછું માનવા રૂ૫ મિથ્યાત્વ. - છ દ્રવ્ય, સાતતત્ત્વને ઓછું , અધિકકેવિપરીત માનવું, વિચારવું તે મિથ્યાત્વ.
હિંસા વગેરે પાપને ધર્મ માનવો તે મિથ્યાત્વ. આત્મા ચેતન્ય સ્વભાવવાળો છે છતાં અન્ય જડ અવલંબનથી આત્માનો ધર્મ માનવારૂપ વિપરીત ભાવ તે મિથ્યાત્વ.
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
