________________
છે, કે સ્ત્રીથી મને સુખ મળી રહ્યું છે. હું એનાથી સુખી થઈ રહ્યો છે. પણ હકીકતમાં એને કશું જ સુખ મળતું હોતું નથી. જે દશા હાડકું ખાતા કૂતરાની હોય છે, એ જ દશા એ મોહાધીન પુરુષની પણ હોય છે. એ બિચારો પોતાની કાયાના પરિશ્રમને જ સુખ સમજે છે.
હાડકા છે પાંચ ઈન્દ્રિયોના વિષયો. કૂતરો બનાવે છે એ આત્માને. એ ઉત્તેજના જગાડે છે, આશા જગાડે છે, તલપાપડ કરાવે છે, દોડાવે છે, ઉથલપાથલ કરાવે છે, ઝગડાં કરાવે છે, થકવી દે છે. સુખ માટેની આ આખી યાત્રા ય દુઃખમય હોય છે, અને આ યાત્રાનું પરિણામ પણ દુઃખ સિવાય બીજું કશું જ હોતું નથી.
રાક્ષસના મોટા મોટા દાંતો હોય છે. સંસારના મોટા મોટા દોષો હોય છે. દેખાવમાં રૂપાળી વ્યક્તિ પણ જો દોષોથી ભરેલી હોય, તો માણસ એને જોવી પણ પસંદ કરતો નથી. સંસાર બધી રીતે બિહામણો છે. કોઈ અંશે એ સોહામણો લાગતો પણ હોય, તો ય એના દોષો જ એટલા ભયાનક છે, કે એનું બધું જ રૂપ કદરૂપું બની જાય છે. રાક્ષસનું મોટું વાંકું હોય છે. સંસારની પણ આવી જ સ્થિતિ છે. એના વાંકા મોઢાનું નામ છે કામ. મિશ્ય વામાં
તિઃ - કુટિલતા એ કામની પોતાની ચાલ છે. હાથ જોડનારથી મોટું ફેરવી લેવું, પગે પડનારને લાત મારવી, ચાહનારનો તિરસ્કાર કરવો, અંદર બહુ મીઠું લાગતું હોય, તો ય કડવો પ્રતિભાવ આપવો, અંદર ઈચ્છા કૂદાકૂદ કરતી હોવા છતાં બહારથી ના ના કહેવું..... This is કામ. વિચિત્ર શબ્દ ક્યાંય પાછળ રહી જાય, એવું એનું સ્વરૂપ છે. વાંકો શબ્દ તો સાવ સીધો લાગે, એવી એની આડાઈ છે. આગથી જો ઠંડક મળી શકે, તો જ કામથી સુખ મળી શકે.
માથાથી પગ સુધી... જોવાનો પ્રયાસ કરો આ સંસાર-રાક્ષસને. એક એક રુંવાડું ધ્રુજી ઉઠે ને લોહી થીજી ગયું હોય એવું લાગે તો સમજજો કે તમે એને જોયો છે. એક પળ પણ એનો ભરોસો કરવા જેવો નથી. Fast, Run away. તમારી જેટલી શક્તિ હોય, એ લગાડીને તમે એનાથી ભાગી છૂટો. બચવાનો આની સિવાય બીજો કોઈ જ ઉપાય નથી.
- આ છે સંસાર
