________________
योगचिन्तामणिः ।
[ मिश्राधिकारः
रसास्तथाऽऽसवारिष्टलेपाश्च मलमागुदम् । रक्तस्रावं च नस्यं च विरेको वमनं तथा ॥ ४ ॥ स्वेदबन्धेर णोद्दूलरोष्ट गंडूषधूपवत् । तपानकटीरोहा हिमा घामाश्च मुद्द्रकैः (१) ॥ ४ ॥ केचित्साधारणा योगाः केचित्कायचिकित्सकाः । वन्ध्यौषधं तथा कर्मविपाकं किंचिदुच्यते ॥ ५ ॥ ज्वरादिरोगसंख्या च नाडीमूत्रपरीक्षणम् । नेत्रस्यरसनाज्ञानं परीक्षा मात्रया सह ॥ ६ ॥ राजप्रशस्तिरध्याये सप्तमे परिकीर्त्तिता ॥ ७ ॥
( २१४ )
इसमें इतनी चीजें कहेंगे - योगराजगूगल आदि १ शंखद्रावादि २, गन्धकशोधन ३, शिलाजीतशोधन ४, सुवर्ण ५, तांबा ६ वंगादिमारण ७, मण्डूरमारण ८, अभ्रक, ९ अभ्रकसत्त्व १०, पारदशोधन तथा मारण ११, हरताल शोधन मारण १२, शीसा शोधन मारण १३, सोनारूपामक्खी शोधन मारण १४, मनसिल शोधन १५, रसक्रिया १६, आसव १७, अरिष्ट १८, लेप १९, मलहम २०, रुधिरस्राव २१, नस्य २२, विरेचन २३, वमन २४, स्वेदक्रिया २५, बन्धन २६, उलन २७, रोटी बांधना २८, कुल्ला करना २९, धूप देना ३०, तपान ३१, कटिरोह ३२, हिम ३३, घाम ३४ मधुरकज्वर लक्षण ३५, कुछ साधारण योग ३६, कायचिकित्सा ३७, बन्ध्या औषध३८, कर्मविपाक ३९, ज्वरादिरोगों की गिनती ४०, मूत्रपरीक्षा ४१, नेत्रज्ञान ४२, मुखज्ञान ४३, जिह्वाज्ञान ४४, मात्राकी परीक्षा ४५, ( ४१ से ४५ तक आदिमें ही कहा गया है ) राजप्रशंसा ४६, ग्रन्थकी तारीफ ४७ यह सातवें अध्यायमें कही हैं ॥ १-७ ॥
,
Aho! Shrutgyanam