________________
એકવાર રાજા શ્રેણિક, ભગવાન મહાવીરના દર્શન કરવા જઈ રહ્યા હતાં. રસ્તામાં તેણે સૌમ્યમુદ્રામાં શાંતિથી ધ્યાન કરી રહેલા મુનિને ઉભેલા જોયા.
શ્રેણિક મહારાજાએ ભગવાનને વંદન કરી પૂછયું કે, નજીકમાં જ એક મુનિ ધ્યાન કરી રહેલ છે. તેમનું આ ક્ષણે મૃત્યુ થાય તો તે કઈ ગતિમાં જાય ? પ્રભુએ તેમને જવાબ આપ્યો કે તે નર્કમાં જાય! થોડી ક્ષણોના વિચાર પછી શ્રેણિક આશ્ચર્ય વ્યક્ત કરે છે, એનું શું કારણ હોઈ શકે ? ત્યારે પ્રભુ કહે છે કે, હવે આ ક્ષણે તે મૃત્યુ પામે તો તે સ્વર્ગમાં જાય. થોડીવારમાં દેવદુભિનો દિવ્યધ્વનિ સંભળાય છે, જિજ્ઞાસુ શ્રેણિક રાજા પ્રભુને કારણ પૂછતાં તેઓ જણાવે છે કે આપ જે મુનિ વિશે જાણવા ઉત્સુક છો તે જ સાધક મુનિને કેવળજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ થઈ ચૂકી છે. દેવો તેનું સ્વાગત દુદુભિના દિવ્ય ધ્વનિ અને પુષ્પવૃષ્ટિથી કરી રહ્યાં છે. ઘટસ્ફોટ કરતાં વીરપ્રભુ કહે છે કે, પૂર્વાશ્રમના
પ્રસન્નચંદ્ર રાજર્ષિ' તે આ સાધક છે. નાની ઉંમરના પુત્રને રાજ્ય સોંપી, સર્વે ત્યાગી તેઓ દીક્ષિત થયાં છે. તેમને સમાચાર મળે છે કે બીજા રાજાએ તેના રાજ્ય પર ચડાઈ કરી છે. જ્યારે ધ્યાનસ્થ અવસ્થામાં બેઠેલા મુનિ શાંત લાગતા હતાં ત્યારે તેનું મન અશાંત હતું, મન વિચલિત થતાં તે રૌદ્ર ધ્યાનમાં વિચાર કરવા લાગે છે કે, હું મુનિને બદલે રાજા હોત તો દુશ્મનોને મરણને શરણ કરી પરાજ્ય આપત. આવા રૌદ્રધ્યાનના વિચારો માનવીને નર્કનાં દ્વાર તરફ લઈ જાય. પરંતુ મુનિ વિચારે છે કે, હું હવે રાજા નથી મુનિ છું. મુનિને માટે કોઈ વેરી ન હોઈ શકે. જગત આખું મારું મિત્ર છે. મૈત્રીના શુભ વિચારો જીવાત્માને સ્વર્ગ તરફ લઈ જાય. મુનિની કલ્યાણ અને શુભચિંતનની વિચારધારા શુદ્ધ વિચારધારામાં પરિણમી જેનાથી કર્મનિર્જરા થઈ, જે કેવળજ્ઞાનનું કારણ બની તે જીવને મોક્ષ તરફ લઈ ગઈ.
આમ મૃત્યુસમયે, અંતિમ વિદાયવેળાએ વિચાર બગડવાથી ભવપરંપરા દુર્ગતિ તરફ લઈ જાય અને શુભ વિચારો સમાધિમરણમાં સહાયક બની જીવનને સદ્ગતિ તરફ લઈ જાય માટે જ શુભચિંતનને ચિંતામણિ કહ્યું છે.
વૈચારિક સંકલ્પબળ દ્વારા માથા પર હાથ મૂકીને કોઈને પણ ભસ્મ કરનાર ભસ્માસૂર પોતાના હાથે જ મૃત્યુ પામ્યો હતો. દુર્વાસાએ અંબરીષને મારવા ઉત્પન્ન
