Vichar Manthan

Author(s): Gunvant Barvalia
Publisher: Navbharat Sahitya Mandir

Page 9

જ્યારે ખરો પ્રેમી તો પ્રેમમાં છવે છે. પ્રેમની સતત અનુભૂતિ કરે છે, શક્ય છે કે તેણે પ્રેમ વિશે એક પંક્તિ પણ ન લખી હોય, તેનો પ્રેમ ન બોલી શકે. એમની આંખો બંધ થઈ જાય અને આંસુનું એક બિંદુ ટપકી પડે. રજનીશજી કહે છે કે સમગ્ર પ્રેમકોષ કરતાં પ્રેમની અનુભૂતિના સાગરમાંથી મળેલા મોતી જેવા એ અશ્રુબિંદુનું મૂલ્ય ખૂબજ ઊંચું છે.
મૌન એ વિચારનું કવચ છે. ચિંતનની પ્રાથમિક અવસ્થાની પ્રક્રિયામાં મૌનનું કવચ મળે તો વિચારનો વિકાસ થાય. મહાવીરની મૌનસાધના આ વાતની સાક્ષી પૂરે છે. સાડાબાર વર્ષ પૂર્વ શરૂ થયેલી શુભ વિચારધારાની તેઓની મૌનસાધના, સજુવાલિકા નદીને કિનારે, જેવી ચિંતનની શુદ્ધ વિચારધારામાં પરિણમી અને તેમના જીવનમાં કેવળજ્ઞાનના સૂર્યનો અભ્યદય થયો અને મૌન પછી પ્રગટેલી તેમની વાણી મંત્ર બની ગઈ.
ચિંતક શ્રી હરિભાઈ કોઠારીએ ૧૭ અક્ષરની એક હાઈકુ કવિતામાં બહુ જ માર્મિક વાત કહી છે:
મનમાં રામ ને મનમાં રાવણ રામને સીંચો!
પ્રત્યેક માનવીના મનમાં રામનામના શુભ વિચારોની એક વેલ ઊગે છે અને રાવણ જેવા દુષ્ટ વિચારોની પણ વેલ ઊગે છે. કવિએ અહીં શુભચિંતનને પોષવાની, સવિચારની વેલને ઉછેરવાની વાત કહી છે.
દાર્શનિક અપેક્ષાએ વિચારને એક યોગ ગણી શકાય. મન, વચન અને કાયાના યોગમાં મનને પ્રથમ યોગ કહ્યો છે. મૃત્યુ સમયે વિચારના પરિણમન ઉપર જીવની ભવિષ્યની ગતિ નક્કી થાય છે તે સંદર્ભે એક સુંદર વાત:
=
=