________________
પાંચમું અધ્યયન
અકામ મરણીય
બે પ્રકારના મરણઃ મહાન પ્રવાહ વાળા દુસ્તર સંસાર સાગર કેટલાક મહાપુરુષો તરી ગયા. તેમાંના એક મહાપ્રાજ્ઞ પ્રભુ મહાવીર છે. તેમણે આ મરણનું સ્વરૂપ ફરમાવેલ છે.
મરણના નજીકના સમયમાં જીવોની બે અવસ્થાઓ હોય છે. ૧) અકામ મરણ ૨) સકામ મરણ.
વિવેકહીન બાળજીવોના અકામ મરણ વારંવાર થાય છે. પરંતુ ચારિત્ર્યવાના પંડિત પુરુષોના સકામ મરણ ઉત્કૃષ્ટ આરાધનાને કારણે એક જ વાર થાય છે.
અકામ મરણ સ્વરૂપઃ ભગવાન મહાવીરે પૂર્વોક્ત બે સ્થાનોમાંથી પ્રથમ ભેદને વિષે કહ્યું છે કે કામભોગોમાં આસક્ત બાળ જીવો અત્યંત દુર કર્મો કરે છે.
જે કામભોગોમાં આસક્ત બને છે તે નરકગતિમાં જાય છે. તેઓ એમ કથના કરે છે કે પરલોક મેં જોયો નથી અને આ કામભોગનું સુખ જે હું પ્રત્યક્ષ ભોગવું છું, તે ખરું છે કારણકે તે ચક્ષુગમ્ય છે, ઇન્દ્રિયગમ્ય છે.
તે બાળ અજ્ઞાની પ્રાણીઓ એમ પણ માને છે કે આ કામભોગો તો હાથમાં આવેલા છે, પ્રત્યક્ષ છે. ધર્માચરણથી આગામી ભવમાં પ્રાપ્ત થનાર સુખ અનિશ્ચિત કાળ પછી મળનાર હોવાથી સંદિગ્ધ છે અને કોણ જાણે પરલોક છે કે નહિં?
અજ્ઞાની પ્રાણી એમ પણ માને છે અને બોલે છે કે જે બધાનું થશે તે મારૂં થશે. તેથી કામભોગોમાં આસક્ત થઇ કષ્ટોને આમંત્રણ આપે છે.
આ અજ્ઞાની પ્રાણીઓ ક્યારેક સ્વ-પરના પ્રયોજનથી તો ક્યારેક નિરર્થક હિંસાકારી પ્રવૃત્તિઓ કરે છે. આ જીવો હિંસા, અસત્ય, માયાચાર, નિંદા, કુથલી.
૧૬
