________________
બત્રીસમું અધ્યયન પ્રમાદ સ્થાન
શાશ્વત સુખ પ્રાપ્તિના ઉપાયઃ જીવ અનાદિકાળથી દુઃખના મૂળ કારણરૂપ મિથ્યાત્વ, અવિરતિ અને વિષય-કષાયોથી યુક્ત છે. જે કારણોથી કર્મબંધ અને તેના કારણે સંસાર પરિભ્રમણનું સર્જન થાય છે, તે સંસાર ચક્રથી છોડાવનાર એકાન્ત હિતકારી અને પરમ કલ્યાણકારી ઉપાયો આ અધ્યયનમાં પ્રદર્શિત કર્યા
છે.
પૂર્ણ જ્ઞાન પ્રગટ થવાથી આત્મા જ્ઞાનના પ્રકાશમાં જગતના સર્વ ભાવોનેતત્ત્વોને યથાર્થ રૂપે જાણે છે. સંસારના વિભિન્ન પદાર્થોમાં હેય, ઉપાદેયતાનો વિવેકપણ જ્ઞાનથી જ થાય છે. તેથી સાધના ક્ષેત્રમાં જ્ઞાનની પ્રધાનતા છે.
અજ્ઞાન એટલે મિથ્યા માન્યતા અને મોહ એટલે અનંતાનુબંધી કષાય; આ બન્નેના વિસર્જનથી સમ્યગ દર્શન પ્રગટે છે અને સાધકનો પુરુષાર્થ આગળ વધે છે.
રાગ અને દ્વેષના ક્ષયથી આત્મા એકાંત સુખસ્વરૂપ મોક્ષ પ્રાપ્ત કરે છે.
ગુરુ મહારાજ અને વૃદ્ધોની સેવા કરવાથી સ્વછંદનો નાશ થાય છે. બાલ (અજ્ઞાની) જીવોનો સંગ છોડી ગુરુની આજ્ઞા પ્રમાણે એકાંત સ્થાનમાં બેસીને અનુપ્રેક્ષા યુક્ત સ્વાધ્યાય કરવાથી જ્ઞાન આદિ ગુણોનો અત્યધિક વિકાસ થાય
છે.
સમાધિ પ્રાપ્તિના ઉપાયઃ શ્રમણને સંયમ પાલનમાં સદા પ્રસન્નતા રહે, ખિન્નતા પેદા ન થાય અને તેના સંયમ ભાવો ઉત્તરોત્તર પ્રગતિશીલ થતા રહે, તે જ સમાધિ છે.
સમાધિ પ્રાપ્ત કરવાના ત્રણ ઉપાય કહ્યા છેઃ ૧) પરિમિત અને એષણીયશુદ્ધ નિર્દોષ આહાર ૨) નિપુણ બુદ્ધિશાળી સહાયક ૩) સ્ત્રી આદિથી રહિત
૧૫૮
