________________
જીવો હોય છે. તે બધા પ્રત્યેક શરીરી છે. બાર પર્યાપ્ત અગ્નિના અનેક ભેદ છે - અંગારા, ચિનગારી, વિજળી, તારો ખરતા સમયની અગ્નિ, જવાળા, અગ્નિશિખા વગેરે.
સુક્ષ્મ અગ્નિકાયના કોઇ ભેદનથી. સુક્ષ્મ અગ્નિકાયના જીવો સમગ્ર લોકમાં વ્યાપ્ત છે અને બાર અગ્નિકાયના જીવો લોકના અમુક પ્રદેશમાં છે.
બાદર અગ્નિકાયના જીવો પ્રવાહની અપેક્ષાએ અનાદિ-અનંત છે પરંતુ સ્થિતિની અપેક્ષાએ સાદિ-સાંત છે.
આયુ સ્થિતિઃ જઘન્ય અંતર્મુહૂર્ત, ઉત્કૃષ્ટ ત્રણ અહોરાત્ર કાયસ્થિતિઃ જઘન્ય અંતર્મુહૂર્ત, ઉત્કૃષ્ટ અસંખ્યાત કાળા અંતરઃ જઘન્ય અંતર્મુહૂર્ત, ઉત્કૃષ્ટ અનંત કાળ. વાયુકાયઃ
વાયુ જ જેનું શરીર છે, તેને વાયુકાય કહે છે. તેના સુક્ષ્મ, બાર, પર્યાપ્તા અને અપર્યાપ્તા એમ ચાર ભેદ છે. વાયુકાયના બાર જીવો પણ અલ્પ અવગાહના હોય છે. પૃથ્વી, પાણી અને અગ્નિના જીવોથી વાયુકાયિક જીવોની અવગાહના અલ્પ હોય છે.
બાર પર્યાપ્ત વાયુકાયના જીવોના પાંચ પ્રકાર છે – ૧) અટકીને વહેતો ઉત્કલિકા વાયુ ૨) ચક્રાકારે વહેતો મંડલિક વાયુ ૩) ઘનીભૂત વાયુ ૪) ગુંજારવ કરતો ગુંજાવાયુ ૫) મંદ મંદ વહેતો શુદ્ધ વાયુ.
સુક્ષ્મ વાયુકાયના જીવો સમગ્ર લોકમાં વ્યાપ્ત છે, બાદર વાયુકાયના જીવો લોકના અમુક ભાગમાં છે. સુક્ષ્મ વાયુકાયના કોઇ ભેદ નથી.
પ્રવાહની અપેક્ષાએ વાયુકાયના જીવો અનાદિ-અનંત છે પરંતુ સ્થિતિની અપેક્ષાએ સાદિ-સાંત છે.
ભવસ્થિતિઃ જઘન્ય અંતર્મુહૂર્ત, ઉત્કૃષ્ટ ત્રણ હજાર વર્ષ
૧૯૩
