________________
સ્થાન.
આ ત્રણે ઉપાયોના યથાર્થ સુમેળથી સાધક ભાવ સમાધિ પ્રાપ્ત કરી શકે. એકલ વિહારઃ
જો પોતાનાથી વિશેષ ગુણવાળો અથવા સમાન ગુણવાળો નિપુણ સાથી ન મળે તો સાધકપાપાચરણનો ત્યાગ કરતો થકો તથાકામાભોગોમાં અનાસક્ત રહેતો થકો એકલો જ વિચરે.
વ્યવહાર સૂત્ર અનુસાર શ્રમણે ત્રણ વર્ષની દીક્ષા પર્યાય અને ૪૦ વર્ષની ઉંમર પૂર્વે કોઇ પણ પરિસ્થિતિમાં આચાર્ય કે ઉપાધ્યાયની અધીનતા વિના વિચરણ કરવું કલ્પતું નથી.
સુયગડાંગ સૂત્ર અનુસાર સાધક પોતાના જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર, શરીરસ્વાથ્ય આદિ રૂપે પોતાની પૂર્ણ સુરક્ષા કરવામાં સમર્થ ન થઇ જાય ત્યાં સુધી પોતાના માળાને નહિં છોડનાર પક્ષીની જેમ ગુરુ સાંનિધ્યનો ક્યારે ય ત્યાગ ના
કરે.
દુઃખની પરંપરાગત ઉત્પત્તિઃ જે રીતે બગલી (પક્ષી)થી ઇંડુ ઉત્પન્ન થાય અને ઇંડાથી બગલા ઉત્પન્ન થાય છે તે જ રીતે મોહનું ઉદ્ભવ સ્થાન તૃષ્ણા છે અને તૃષ્ણાનું ઉદ્ભવ સ્થાન મોહ છે. તૃષ્ણા વધવાથી હિતાહિતનું ભાન ભૂલાઇ જાય છે અને જીવ મોહથી આવૃત્ત થાય છે.
રાગદ્વેષ કર્મના બીજ છે. કર્મ મોહથી ઉત્પન્ન થાય છે અને તે જન્મ, મરણનું મૂળ છે. માયા અને લોભ રૂપ રાગ અને ક્રોધ, માન રૂપ દ્વેષ – કર્મોપાર્જનમાં રાગદ્વેષ કારણભૂત છે.
મોહથી કર્મની ઉત્પત્તિ થાય છે અને મોહનીય કર્મના વિવિધ રૂપો દ્વારા જન્મ-મરણની પરંપરા વધે છે. આ પરંપરાને તોડવા માટે દુઃખના કારણભૂત મોહનો નાશ કરવો જરૂરી છે. પરિગ્રહ મુર્છા કે આસક્તિ દુઃખનું મૂળ કારણ છે, માટે તેનો નાશ કરવો આવશ્યક છે.
૧પ૯
