________________
કરવા બન્ને સમર્થ હતા, છતાં એક સ્થાને એકત્રિત થઇને વિવિધ આચાર પ્રણાલિકાનો સમન્વય સહુની પ્રત્યક્ષ થાય તે જ ઉત્તમ છે, એમ તેમણે વિચાર્યુ.
ગૌતમ સ્વામી જ્ઞાનમાં અને પદમાં મહાન હોવા છતાં કેશી સ્વામીની દીક્ષા પર્યાયની જયેષ્ઠતાનો વિચાર કરીને અને કુળની જયેષ્ઠતા સ્વીકારીને તે સ્વયં કેશી સ્વામી પાસે ગયા.
ગૌતમ સ્વામીને આવતા જોઇને કેશી સ્વામીએ પણ સંયમ મર્યાદા અનુસાર ગૌતમ સ્વામીનો વિનય, સત્કાર-સન્માનનો વ્યવહાર કર્યો.
વેશ અને સમાચારીની ભિન્નતા હોવા છતાં સાંપ્રદાયિક આગ્રહ છોડીને વિચાર વિનિમય કરવો, એજ પ્રભુના અનેકાંતવાદનો સાર છે, તે જ જીનશાસનનું હાર્દ છે.
(૧) ચાતુર્યામ અને પંચમહાવ્રત રૂપ ધર્મઃ કેશી સ્વામી શિષ્યોની જિજ્ઞાસા જાણતા હતા તેથી ગૌતમ સ્વામીની આજ્ઞા લઇને તેમણે પ્રશ્ન કર્યોઃ
ભગવાન પાર્શ્વનાથ અને મહાવીર સ્વામી બન્ને તીર્થંકરો મોક્ષપ્રાપ્તિ રૂપ એક જ કાર્યમાં પ્રવૃત્તિ કરનાર છે, તો પછી ચાતુર્યામ અને પંચમહાવ્રતનો ભેદ શા માટે?
ગૌતમ સ્વામીઃ જીવાદિ નવતત્ત્વોનો જેમાં નિશ્ચય થાય છે, એવા ધર્મતત્ત્વની સમીક્ષા પ્રજ્ઞાથી જ થાય છે. પ્રથમ તીર્થંકરના સાધુઓ સરળ અને મંદમતિવાળા હોય છે, તેમના માટે સાધ્વાચાર સમજવો કઠિન હોય છે. અંતિમ તીર્થંકર સાધુઓ વક્ર અને જડ હોય છે. તેમના માટે સાધ્વાચારનું પાલન કરવું કઠિન હોય છે. જયારે મધ્યના ૨૨ તીર્થંકરોના સાધુઓ સરળ અને બુદ્ધિમાન હોય છે, તેમના માટે સાધ્વાચાર સમજવો અને પાલન કરવું – બન્ને સરળ હોય છે.
તેથી પાર્શ્વનાથ ભગવાને તેમના સાધુઓ માટે ચાતુર્યામ ધર્મ કહ્યો છે. તેઓ ચાર મહાવ્રતી હોવા છતાં અપરિગ્રહ વ્રતમાં બ્રહ્મચર્યનો સમાવેશ કરે છે. કારણકે
૯૪
