________________
આ રીતે પરઠવા કે ત્યાગ કરવા યોગ્ય પદાર્થોનો ત્યાગ કરવો, તે પણ સાધુજીવનની એક મહત્ત્વની ક્રિયા છે. અયોગ્ય સ્થાને પરઠવાથી જીવ વિરાધના, સંયમ વિરાધના, ગંદકી, રોગ ઉપદ્રવ, ધર્મની હિલના વગેરે અનેક દોષોની સંભાવના છે.
સમિતિઓનો ઉપસંહાર અને ગુપ્તિઓનો પ્રારંભઃ
મનગુપ્તિઃ મનગુપ્તિના ચાર પ્રકાર છે - સત્ય, અસત્ય, મિશ્ર અને વ્યવહાર. મનના ચાર ભેદ આ પ્રમાણે છે સત્યમન, અસત્યમન, મિશ્રમન અને વ્યવહાર મન.
આ ચારે પ્રકારના મનની વિચારણાનો નિરોધ કરવો, સર્વ સંકલ્પવિકલ્પોને રોકવા, નિર્વિકલ્પ દશાની પ્રાપ્તિ માટે અભ્યાસ કરવો એ મનગુપ્તિ છે.
મન દ્વારા થતી ત્રણ પ્રકારની પાપકારી વિચારણાનો નિરોધ કરવા પુરુષાર્થ કરવો. ૧) સંરંભઃ હિંસાકારી કાર્યનો મનમાં સંકલ્પ કરવો ૨) સમારંભઃ સંકલ્પિત હિંસા માટે આવશ્યક શસ્ત્રાદિનું મનથી જ ગ્રહણ કરવું ૩) આરંભઃ મનથી જ હિંસાનો પ્રારંભ કરી દેવો. દા.ત. પ્રસન્નચંદ્રરાજર્ષિ. આ ત્રણે પ્રકારની પાપકારી વિચારણા થવા ન દેવી અને ક્યારેક કોઇ નિમિત્તથી મન આવા પાપકારી વિચારોમાં પ્રવૃત્ત થઇ જાય તો તેને વિવેકપૂર્વક પાછું વાળવું, તે મનગુપ્તિની સાધના છે.
વચનગુપ્તિઃ વચનગુપ્તિના ચાર પ્રકાર છે સત્ય, અસત્ય, મિશ્ર અને વ્યવહાર. આ ચારે પ્રકારની ભાષાનો વિવેકપૂર્વક નિગ્રહ કરવો અને વચનગુપ્તિની સાધના માટે વચન દ્વારા થતી ત્રણ પ્રકારની પાપકારી વિચારણાનો નિરોધ કરવો.
૧) સંરંભઃ હિંસાકારી સંકલ્પને વચન દ્વારા પ્રગટ કરવો, ૨) સમારંભઃ હિંસાકારી શસ્ત્રોને ગ્રહણ કરવા, કરાવવા માટે આદેશ આપવો, ૩) આરંભઃ હિંસાકારી આદેશ આપવો કે કોઇને પ્રેરણા આપવી. જેમ કે – ‘યુદ્ધ કરો’.
૧૦૩
