________________
છવ્વીસમું અધ્યયન
સમાચારી.
દશ સમાચારીઃ સુધર્મા સ્વામી જંબુસ્વામીને કહે છેઃ હે જંબુ! શારીરિક, માનસિક આદિ સર્વ દુઃખોથી મુક્ત કરાવનારી અને સાધુજનોના સમ્યફ આચાર રૂપ સમાચારીનું હું કથન કરીશ; જે સમાચારીનું પાલન કરીને સાધુઓ સંસાર સાગર તરી ગયા છે.
૧) આવશ્યકી ૨) નૈષેલિકી ૩) આપૃચ્છના ૪) પ્રતિપૃચ્છના ૫) છંદના ૬) ઇચ્છાકાર ૭) મિથ્યાકાર ૮) તથાકાર ૯) અભ્યત્થાન ૧૦) ઉપસંપદા
આ દશ પ્રકારની સાધુ સમાચારી કહી છે.
દશ સમાચારીનો પ્રયોગઃ ૧) ઉપાશ્રયમાંથી બહાર જતાં આવસ્યહી શબ્દનું ઉચ્ચારણ કરવું, ૨) ઉપાશ્રયમાં પ્રવેશ કરતાં નિસ્સીહી શબ્દનું ઉચ્ચારણ કરવું, ૩) પોતાનું કાર્ય કરવા માટે ગુરુને પૂછવું, ૪) પોતાના કાર્ય માટે જતી વખતે અન્ય મુનિ કોઇ કાર્ય કરવાનું કહે તો તેના માટે ગુરુને પુનઃ પૂછવું, ૫) સહવર્તી શ્રમણોને આહારાદિ પદાર્થો માટે આમંત્રિત કરવા, ૬) પોતાનું કામ બીજા પાસે કરાવવામાં તેમની ઇચ્છા પ્રમાણે નમ્ર નિવેદન કરવું, ૭) દોષની નિવૃત્તિ માટે આત્મનિંદા કરવી, મિચ્છામિ દુક્કડં કહેવું, ૮) ગુરુજનોના આદેશ, ઉપદેશ રૂપા વચનોને તહત્તિ ‘સત્યવચન’ કહી સ્વીકારવા, ૯) ગુરુજનોના સત્કાર માટે આસનેથી ઊભા થવું; ‘આવો પધારો’ કહેવું, ૧૦) આચાર્યાદિ દ્વારા નિર્દિષ્ટ શ્રમણ કે ઉપાધ્યાયના સાંનિધ્યમાં રહેવું.
આ પ્રમાણે દશવિધ સમાચારી જિનેશ્વરો એ પ્રરૂપિત કરી છે.
સાધુની દિનચર્યાઃ સૂર્યોદય પછી દિવસના પ્રથમ પ્રહરના ચોથા ભાગમાં ભંડોપકરણોનું પ્રતિલેખન કરે. ત્યાર પછી ગુરુને વંદના કરી બે હાથ જોડી પૂછે કે હે ભંતે! હવે હું વૈયાવચ્ચ કરૂં કે સ્વાધ્યાય કરૂં? વૈયાવચ્ચની આજ્ઞા હોય તો
૧૦૭
