________________
અસ્થિર ચિત્તથી પાપભ્રમણઃ જે પોતાના આચાર્યનો ત્યાગ કરીને અન્ય મતને સ્વીકારે છે, જે વારંવાર ગણ અને ગુરુ બદલતો રહે છે અને જે નિંદનીય આચરણ કરે છે; તે પાપશ્રમણ છે.
કુશીલ આચરણોથી પાપશ્રમણઃ જે ઘર અથવા ગૃહસ્થાશ્રમનો ત્યાગ કરીને અન્ય ગૃહસ્થોનાં કાર્યો કરે છે અને શુભાશુભ નિમિત્ત બતાવવાની પ્રવૃત્તિજ કરે છે; તે પાપભ્રમણ કહેવાય છે.
જે સાધુ પોતાના સગા સંબંધીઓ કે પૂર્વ પરિચિતો પાસેથી આહાર લે છે પરંતુ બધા ધરોમાંથી સામુદાનિક ભિક્ષા લેતો નથી તથા ગૃહસ્થની બેસવાની ગાદી પર બેસી જાય છે; તે પાપશ્રમણ છે.
પાપભ્રમણનું ભવિષ્યઃ જે સાધકો આ પ્રકારની દોષમય પ્રવૃત્તિના કારણે પાસત્થા વગેરે પંચવિધ કુશીલતાથી યુક્ત થઇ જાય છે અને કેવળ મુનિવેષના જ ધારક રહે છે અને જેનો સંયમાચાર લગભગ છૂટી ગયો હોય છે, તે શ્રેષ્ઠ મુનિની અપેક્ષાએ હીનાચાર વાળા થઇ જાય છે. તેઓ આ લોકમાં નિંદનીય બને છે. તેથી આ લોક કે પરલોકમાં સુખી થતા નથી.
જે સાધુ ઉપરોક્ત દોષોથી સદા દૂર રહે છે, તે મુનિઓમાં સુવતી છે. તે સમ્યક્ આરાધના કરીને આ લોકમાં અને પરલોકમાં પૂજય બને છે.
દીક્ષા લીધા પછી સાધકની જવાબદારી ઘણી વધી જાય છે. ચાલવામાં, ખાવા-પીવામાં, વિદ્યા મેળવવામાં, ગુરુજનોનો વિનય કરવામાં પૂરી સાવધાની રાખવી પડે છે. વિવેક સાથે હરેક ક્ષણે જાગૃત રહી, ક્રોધ, માન, માયા, લોભા વગેરે આત્મશત્રુઓ વિજય મેળવી સાધનામાં પ્રગતિ કરવાની હોય છે અને તે શ્રેષ્ઠ શ્રમણ કહેવાય છે.
દરેક આત્મ કલ્યાણના ઇચ્છુક સાધક આ અધ્યયનનું સદા ચિંતન-મનના કરે અને દોષોથી દૂર રહી નિરતિચાર શુદ્ધ સંયમનું પાલન કરે.
(સત્તરમું અધ્યયન સંપૂર્ણ)
૬૮
