Book Title: Sarth Gujarati Jodni Kosh
Author(s): Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
________________
મધુરતા]
૬૪૩
[ મન
મધુરતા-૫ સ્ત્રી, મધુરભાષિણ વિ. સ્ત્રી જુએ “મપુરમાં | કચુપચુ મન =નિશ્ચય વિનાનું મન. ખરા મનથી = સાચા મધુરવું વિ૦ જુઓ “મધુમાં
દિલથી; અંતઃકરણપૂર્વક. -ખાટું કરવું = દિલ નારાજ કરવું. મધુરા સ્ત્રી [સં] સાકર (૨) જેઠીમધ (૩) મીડી કાકડી (૪) સુવા | ખુલ્લું મન = નિખાલસ – કશા કપટ કે પૂર્વગ્રહ વિનાનું મન. મધુરં વિ૦ જુઓ મધુર
-એલવું = મનમાં જે હોય તે ખુલ્લું કરવું- કહી દેવું. -ગળવું મધુલિહ, મધુવન, મધુવ્રત, મધુસૂદન જુએ મધુમાં = મન પીગળવું. -ઘાલવું = ધ્યાન આપવું, કાળજીપૂર્વક સંભાળવું. મળે અ૦ + મધપે. -મધ સ૦ વરવચ; વચ્ચે
-ચકડેળે ચડવું = મન અસ્થિર થવું; કેઈ નિશ્ચય ન થાય તેવી ધ્ય વે[સં.] વચ્ચેનું (૨) નટ વચલો ભાગ (૩) ૫૦ મધ્યમ- સ્થિતિમાં મન મુકાવું. -ચેખું રાખવું = મનમાં કપટ કે પાપ રાર અવાજ કે સ્વર (સંગીત. જુઓ મંદ્ર). કટિબંધ પુ. ઉષ્ણ | ન પેસવા દેવું. -રવું = મનની વાત ન કહેવી (૨) ધ્યાન ન ને શીત વચ્ચેનો - પૃથ્વીને સમશીતોષ્ણ કટિબંધ. ૦કાલ(ળ) આપવું (૩) સામાનું મન મુગ્ધ કરવું. -ળવું = આનાકાની ૫મયાન (૨) મધ્યયુગ. ૦કાલીન વિ૦ મય કાલ કે યુગનું. કરવી. –ચેટવું - ધ્યાન લાગવું (૨) ગયું. -જોડે વાત કરવી ૦માં સ્ત્રી. “
મિયન (ગ.). ગુણક ૫૦ ઘાતક; “મંડયુલ દિલમાં વિચારવું; એકલા વિચાર કરો, જેવું = મરજી જાણવી ગ.). ૦ઘન ન ચયશ્રેઢીના પહેલા અને છેલ્લા પદની સરેરાશ (૨) મનમાં શું છે તે તપાસવું. -ટાઠું કરવું = મનને તૃપ્ત કરવું. (ગ.). દેશપું [સં.] સં.) હિમાલય અને વિંધ્ય પર્વત વચ્ચેનો –થવું =ઈચ્છા થવી. –થી ઊતરી જવું = પ્રેમ ઓછો થવો કે (ઉત્તર ભારતને) મય માંગ ૦પદ નવ વચલું પદ (જેમ કે, ન રહે. --થી મંઝવું = મનમાં મંઝાવું. -દેવું = ધ્યાન આપવું; ત્રિરાશીમાં). પ્રદેશ પુત્ર સં) ભારતને (મધ્યમાં આવેલે) કાળજી રાખવી. -દોડવું = તીવ્ર ઈચ્છા થવી (૨) મન કલ્પનાએ પ્રદેશ, બિંદુ નઇ કેન્દ્ર. ૦મ વિ. વચલું (૨) મધ્યમસરનું (૩) ચડવું. -નીચું થવું =નીચ વૃત્તિ થવી. -નું પોચું= આઘાત ન ૫૦ સંગીતના સ્વરસપ્તકમાંને ચોથા સૂર --મ (૪) નવ “મીન' સહી શકે તેવા નરમ દિલવાળું (૨) બીકણ. -નું મનમાં રહી (ગ.). ૦મપદ ન૦ વચલું પદ. ૦મપદલોપી પુત્ર જેનું મધ્યમ જવું = અંતરેરછા પૂર્ણ ન થવી (૨) માની વાત બહાર ન કાઢી પદ લોપાય છે એ સમાસ. ઉદાપર્ણ (નિર્મિત) શાલા. ૦મમાર્ગ શકાવી. -તું મેલું = પોતાના મનની ખરી વાત ન જાણવા દે પંબુદ્ધે બતાવેલો સાધનાને મધ્યમ માર્ગ (૨) કઈ બાજુના એવું (૨) કપટી.-નું સૂઝવું = મનમાં આવ્યું તે. –ને આંબળે, અતિપણા વગરને વચલો, સેનેરી માર્ગ. ૦૫માગી વિ૦ હાથ = અંટસ; ખ. –ને પાર પામ = મનની અંદરની ગુપ્ત મધ્યમમાર્ગનું કે તે પસંદ કરનાર (૨) મવાલપક્ષનું; “લિબરલ – | વાત જાણવી. -ને ભરમ = વહેમ; શંકા. –ને મેલ = અંતરની મેંડરેટ’. ૦મસર અવે મધ્યમ રીતે; મર્યાદિત પ્રમાણમાં. ૦માં ગુપ્ત વાત (૨) કપટ. – મોજી = વેરછાચારી. પર લેવું =
સ્ત્રી વચલી આંગળી (૨) મયમિકા (૩) વાણીની ત્રીજી જુઓ મન ઘાલવું. -૫વવું = એકધ્યાન થવું. -પીગળવું = સ્થિતિ (જુઓ પરા) (૪નાયિકાને એક પ્રકાર, ૦માન ૧૦ દિલમાં દયા આવવી. -બળવું = સંતાપ થ; જીવ બળ. સરાસરી; સરેરાશ; મામે' તે; “ઍવરેજ' (ગ.). ૦મિકા વિ. -બેસવું =ગમવું; પ્રીતિ થવી. -ભમવું = મન અસ્થિર થવું. સ્ત્રીરજવલા થવા લાગેલી કન્યા. ભૃગ ઈતિહાસ- --ભરવું = સંતવવું; તૃપ્ત કરવું. મનેમન સાક્ષી = એકબીજાના કાળને મધ્ય સમય; “મિડલ એજ'. બ્યુગીન વિ. તે સમયનું | મનમાં સરખા વિચાર આવવા તે. --માનવું = દિલને ગમવું; કે તેને લગતું, ‘મિડીવલ. ૦રાત્ર–ત્રિ, -ત્રી) સ્ત્રી મધરાત. પસંદ પડવું. માન્યું = પુષ્કળ; મન ધરાય તેટલું. મારવું = ૦રેખા(–ષા) સ્ત્રી વિષુવવૃત્ત. ૦લય સ્ત્રી સંગીતને એક લય. મનમાં આવેગને કે વૃત્તિને રોકવા - દબાવવાં. –માં આણવું =
વતી વિ૦ મધ્યસ્થ સહક ન૦ મંદ્ર અને તાર વચ્ચેનું લેખામાં લેવું, દરકાર કરવી (૨) લાગણી થવા દેવી. –માં આવવું સાત સ્વરે નું સપ્તક (સંગીત). ૦સ્થ વિ. વચમાં આવેલું (૨) = ઈરછા થવી. -માં ઊગવું = આપોઆપ કુરણા થવી, મનને તટસ્થ (૩) બે પક્ષનું સમાધાન કરનાર કે ન્યાય તોળનાર. સૂઝવું. –માં ઊતરવું = સમજાવું. –માં ગાંઠ વાળવી = યાદ
સ્થતા, સ્થી સ્ત્રી, મધ્યસ્થ હોવું તે. -ધ્યા વિ૦ સ્ત્રી રાખવું (૨) નિશ્ચય કરો. -માં ઘોળાવું = મનમાં આવ્યા કરવું (૨) સ્ત્રી શ્રુતિના પાંચ પ્રકારમાં એક (દીપ્ત, આયતા, મૃદુ, -- ગુચવાયા કરવું. –માં ચકલું પેસવું =શંકા જાગવી. –માંથી કરુણા, મધ્યા) (૩) વચલી આંગળી (૪)જુઓ મધ્યમિકા (૫) કાઢી નાખવું = મનમાંથી દૂર કરવું; ભૂલી જવું. –માં ધારવું = મુગ્ધા અને પ્રૌઢાની વચ્ચેની સ્ત્રી કે નાયિકા. –ધ્યાન, –ન અંતરમાં વિચારવું – નિશ્ચય કરો.-માં પેસી નીકળવું=સામાના સિં] પંબપોર. - યે અવ વચ્ચે; મયમાં (૨) માં, અંદર મનની તમામ વાત જાણી લેવી. (-કાંઈ પસી નીકળાય છે? મષ્ય,–ક્વાચાર્ય પં. [સં.] (સં.) વેદાંતસૂત્રના એક ભાગકાર -- એમ નિષેધાર્થક ઉત્તરની અપેક્ષાએ પૂછવામાં વપરાય છે.) -માં એક આચાર્ય
ફૂલવું, ફુલાવું = હરખાવું; ખેટે હરખ આવવો; મનમાં ને મનમાં મન ન૦ [.] સંકલ્પવિકપ વગેરે કરનારી ઈદ્રિય (૨) દિલ (૩) . હરખાવું. –માં બળવું = દિલમાં બળતરા થવી; અદેખાઈ થવી. ઈચ્છા. [–આપવું = મનને ભેદ બતાવે (૨) જવ આપો. -માં મંઝાવું = દિલમાં ગૂંચવાયા કરવું, નિશ્ચય ન થા. -માં -આંધળું થવું = કશું ન સૂઝયું. –ઉપરથી કાઢી નાખવું = લાવવું = લાગણી થવા દેવી; દરકાર કરવી. માં હા ઊઠવા = મનમાંથી દૂર કરવું.—ઉપર લેવું = ધ્યાનમાં લેવું. –ઊઠવું, ઊતરવું, મનમાં તુક્કા કે તરંગો ઊઠવા. –મૂકીને, મેલીને = પૂરા મનથી; ઊંચું થવું, ઓસરવું = (-ની ઉપર) અપ્રીતિ થવી; રુચિ ન રહેવી; મનમાં કંઈ કપટ કે ભેદ રાખ્યા વિના. મેલા મનનું = અપ્રમાણિક અણબનાવ થે. –કરવું = ઈચ્છા કરવી. -કઠું કરતું નથી = | - કપટી મનવાળું. –મોકળું રાખવું, મોટું રાખવું = ઉદાર થવું. મન માનતું નથી – સંતુષ્ટ થતું નથી (૨) આશ્ચર્યમુગ્ધ થયું. કાચું, 1 મોટા મનનું = ઉદાર. -લગાડવું = ધ્યાન આપવું. -વર્તવું =
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
Page Navigation
1 ... 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950