Sarth Gujarati Jodni Kosh

Author(s): Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad

Page 908

સુસંસ્કારી ]
સુસંસ્કારી વિ૦ [ä.] સારા સંસ્કારવાળું. રિતા સ્ક્રી સુસંસ્કૃત વિ॰ [સં.] સારી સંસ્કૃતિવાળું (૨) સુસંસ્કારી સુસ્ત વિ॰ [[.] આળસુ (૨) મંદ; ધીમું. “સ્તી સ્ક્રી॰ આળસ; ઊંધનું ઘેન (૨)મંદતા. [ઉઢાડી દેવી, કાઢી નાખવી = શિક્ષાથી પાંસરું કરવું. –ઊઢવી = સુસ્તી જતી રહેવી; જાગ્રત થયું. –કરવી, રાખવી =આળસુ થયું. –લાગવી = આળસ આવવું.] સુસ્થ વિ॰ [સં] સુસ્થિત (૨) સ્વસ્થ; સાજુંતાનું સુસ્થાપિત વિ॰ [i.] સારી રીતે સ્થાપિત – સ્થપાયેલું સુસ્થિત વિ॰ [i.] સારી રીતે સ્થિત; દૃઢ (૨)સારી સ્થિતિવાળું (૩) બરાબર ગાડવાયેલું, –તિ સ્ત્રી॰ સુસ્થિતતા
સુહાણુ સ્ત્રી॰ [સર॰ પ્રા. સુહાવળ (સં. મુદ્દાન)] શાંતિ;સમાધાન સુહાવન વિ॰ [જીએ સુહાવું; સર॰ f.] સેહામણું; શાલીતું સુહાવવું સક્રિ॰ ‘સુહાવું’નું પ્રેરક, શાભાવવું
સુહાવું અક્રિ॰ [ત્રા, સુદ્ઘ (સં. શુ); અથવા પ્રા. સુહા (સં. સુ+મા); સર॰ હિં. સુહાના] શેલવું; સેાહાવું સુહાસિની વિ॰ સ્ક્રી॰ [i.] સુંદર હાસ્યવાળી સુહૃદ પું [i.] મિત્ર
સું અ॰ [સર॰ હિં. (ત્રા. નુંનો પ્રત્યય)] (૫.) સાથે; શું સુંદર વિ॰ [સં.] રૂપાળું; સુશોભિત; મજેનું. તા સ્ત્રી. –રી શ્રી॰ સુંદર સ્ત્રી(૨) એક છંદ; વૈતાલીય(૩)શરણાઈ જેવું એક વાઘ સુંવાળપ શ્રી॰ સુંવાળાપણું
સુસ્પષ્ટ વિ॰ [i] ખૂબ સ્પષ્ટ
સુસ્વર વિ॰ [i.] ઉત્તમ સ્વરવાળું (૨) પું॰ ઉત્તમ સ્વર સુસ્વા૫ પું॰ [સં.] સારી ઊંધ
|
સુહાગ પું॰ [ત્રા. સોહા (સં. સૌમા); સર૦ હિઁ.] સૌભાગ્ય. ૦ણ વિ॰ સ્ત્રી સૌભાગ્યવંતી (૨) પતિની માનીતી. ગિયું, –ગી વિ॰ સુભાગી; સુખી
સુંવાળા (૦) પુંખ૦૧૦ [‘સુંવાળું’ ન૦] દશમાની ક્રિયા સુંવાળી (૦) સ્ત્રી॰ પૂરી જેવી નાસ્તાની એક વાની સુંવાળું (૦) વિ॰ [[. સુકમાર* (સં. સુકુમારમ્)] લીસું અને નરમ (૨) સ્વભાવનું નરમ; મૃદુ (૩) ન૦ [જીએ વરધસુંવાળું]
બાળકના જન્મનું સૂતક
રસૂક સ્ત્રી॰ [‘સૂકું’ ઉપરથી] ભીનાશનેા અભાવ; સૂકાપણું કગણું ન॰ [સુકું + ગળું ?] એક બાળરોગ; સુકતાન; રિકેટ્સ' સૂકર પું; નવ [સં.] શકર; ભંડ; સ્વર સૂકલ, “શું વિ૰ સુકાયેલું; કુશ
કવવું સક્રિ॰ જીએ સુકાવવું. [સૂકવાનું અક્રિ॰ (કર્મણિ).] સૂકવું અક્રિ॰ (૫.) જીએ સુકાવું
સુકું વિ॰ [ત્રા. સુ; છું. શુ] શુષ્ક; ભીનાશ વિનાનું (૨) ફ઼ા; દૂબળું. [પાપ જેવું=સુકલકડી. -શૈલી જવું = કશી અસર ન થવી; કારું રહેવું. સૂકા કાળ = વરસાદને અભાવે પડેલા દુકાળ. સૂકા દમ=ખાલી દમદાટી; ધમકી. સૂકા પ્રદેશ=જે ભાગમાં દારૂ વગેરે નશાની બંધી હોય તે.] ૦ભ(-સ)ટ વિરુ સાવ સૂ કું
સૂકા પું॰ [‘સૂ કું’ પરથી ? સર૰ f. પૂર્ણા, મ. મુદ્દા] તમાકુના કા; જરદો. [–પીવા, ભરવા = ચલમમાં તમાકુ ભરવી (ફૂંકવા માટે).]
[સૂડલા
સૂક્ત વિ॰ [સં.] સારી રીતે કહેવાયેલું (૨) ન૦ વેદમંત્રો કે ઋચાઓને સહ
|
સૂક્તિ સ્ત્રી॰ [i.] ઉત્તમ ઉક્તિ કે કથન
૮૬૩
સૂક્ષ્મ વિ॰ [i.] અણુ; ઝીણું; ખારીક (૨) ન॰ બ્રહ્મ (૩) પું૦ કાવ્યમાં એક અલંકાર, છતા શ્રી॰, જ્ન્મ ન. દર્શક વિ૦ ખારીક વસ્તુને મોટી દેખાડનારું (૩) ન૦ સૂક્ષ્મદર્શક યંત્ર. દર્શક યંત્ર ન૦ ખારીક વસ્તુ માટી દેખાડનારું એક સાધન. દર્શી વિ૦ સૂક્ષ્મ દૃષ્ટિવાળું (૨) ન૦ જીએ સૂક્ષ્મદર્શક યંત્ર. ષ્ટિ સ્ત્રી સૂક્ષ્મ વસ્તુએ જાણી કે સમજીશકે એવી છે. દેહ પું॰ દેતુથી છૂટો પડેલા જીવ જેના આશ્રય કરી રહે છે તે શરીર (પાંચ પ્રાણ, પાંચ જ્ઞાનેંદ્રિય, પાંચ સૂક્ષ્મજ્તા, મન અને બુદ્ધિ એ સત્તર વસ્તુનું બનેલું શરીર). ૦દેહી વિ॰ સૂક્ષ્મ દેહવાળું. યંત્ર ન૦ સૂક્ષ્મદર્શક યંત્ર. શરીર ન॰ સૂક્ષ્મ દેહ [યંત્ર; ‘માઇક્રોફેશન’ સૂક્ષ્માકર્ણક ન॰ [ä.] સૂક્ષ્મ દૂરનું સાંભળવાનું કે તે સંભળાવતું સૂક્ષ્માતિસૂક્ષ્મ વિ॰ [સં.] અતિ સૂક્ષ્મ; સૂક્ષ્મમાં સૂક્ષ્મ સૂક્ષ્મક્ષિકા સ્ત્રી॰ [i.] સૂમ છે
સૂગ સ્રી [સં. સુા=વિષ્ટા ઉપરથી] અતિશય અણગમા; ધૃણા; ચીતરી [–આવવી, ચઢવી] [કે તે જગાડતું સૂચક વિ॰ [i.] સૂચવે એવું; સૂચવનારું (૨) ગર્ભિત સૂચનાવાળું સૂચન ન॰ [i.] સૂચવવું તે કે જે સૂચવાય તે. –ના સ્ત્રી૦ સૂચવવું તે; ઇશારા; ચેતવણી. -નાત્મક વિ॰ સૂચનાવાળું; સૂચવતું. નાપત્ર પું૦; ન૦ સૂચના આપતા – તેને પત્ર સૂચવવું સક્રિ॰ [સં. સૂ] સૂચના કરવી; ધ્યાન ઉપર લાવવું; જણાવવું. [સૂચવાવવું સ॰ ક્રિ॰ (પ્રેરક). સૂચવાયું અ॰ ક્રિ (કર્મણિ).] [સાય. ૦પ(૦૩) ન॰ સૂચિ; યાદી સૂચિ(–ચા) શ્રી॰ [i.] યાદી; સાંકળિયું; ક્રમાનુસારી ટીપ (૨) સૂચિત વિ॰ [i.] સૂચવાયેલું કે સૂચવેલું
સૂચી સ્રી॰ [ä.] જુએ સૂચિ (૨)‘પેનસિલ’(ગ.) (૩)પિરામિડ જેવી આકૃતિ(ગ.). ૦ખં પું॰ સૂચી આકૃતિનેા ખંડ; ‘ક્રુસ્ટ્રમ’ (ગ.). ૦પત્ર(ક) ન૦ જુએ સૂચિપત્રક સૂય્ય વિ॰ [i.] સૂચવવા યોગ્ય
સૂજ સ્ત્રી [સૂજવું પરથી; સર૦ હિં. જૂન; મેં.] સેજો સૂજની સ્ત્રી॰ [ા. સેજની] રજાઈ
| જવું અક્રિ॰ [સર૦ મ. મુનનીે; fä. સૂનના] (દરદથી ચામડી વગેરેનું) ઊપસવું; ફૂલવું; સેજો ચડવા
સૂઝ સ્ત્રી॰ [‘સૂઝવું' ઉપરથી; સર૦ Ēિ.] સૂઝવું તે; સમજ; ગમ; પહેાંચ. ૰કા પું॰ (કા.)સઝ; સમજ; પહોંચ. તું ન॰ પેાતાને ગમતું – સમજાતું. ઉદા॰ તમે તમારું સૂઝતું કરો છે! એ ચાલે ? દાર વિ॰ સૂઝવાળું. બુદ્ધિ સ્ત્રી॰ સૂઝ કે ગમવાળી બુદ્ધિ સૂઝવું અક્રિ૦ [સર॰ પ્રા. સુષ્કૃત (સં. દથમાન); સર૦ મ. મુશળે; હિં. સૂચના] દેખાવું; નજરે પડવું (૨) સમજાયું; ગમ પડવી; અક્કલ પહેાંચવી [આવી જાય એવી) નાની બેંગ કે પેટી સૂટ ન॰ [.]કોટ પાટન ઇ॰ લૂગડાંના સટ. કેસન॰[ ](સૂટ સૂઢ વિ॰ [જીએ સૂવું] સામટું અને સાદું (ન્યા) (૨) પું॰; ન॰ (કા.) મૂળ (૩) ન॰ આગલા વાવેતરનાં મૂળ ઠંડાં વગેરે ખાદી -ખાળી સફાઈ કરવી તે (−કરવું) [સૂડી સાલા પું॰ [જુએ સૂડો] એક જાતના પોપટ (૨) સૂડો; મેટી