Sarth Gujarati Jodni Kosh

Author(s): Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad

Page 925

ચાકા
‘હચમચવું'નું પ્રેરક હચાકો પું॰ જીએ હિંચા
હજ સ્ત્રી॰ [મ. ક્રૂf] જાત્રા (મક્કાની) હજમ વિ॰ [મ. મેં; સર૦ હિં.] પચેલું; જરેલું (૨) [લા.] ઉચાપત કરેલું –મિયત સ્ત્રી પાચનક્રિયા; પાચન
હજરત પું॰ [મ.] માલિક; સ્વામી; શ્રીમાન (૨) (મુસલમાનેામાં) મેટા કે પૂન્ય માણસને લગાડાતા માનવાચક શબ્દ (૩) સ્ક્રી૦ મેટા માણસેાની સભા. [–ભરવી=મેટા માણસેાની મંડળી ખેલાવવી (૨) એક યોગ-પ્રયોગ કરવા જે વડે માટા માણસેાની સભા ભરેલી બતાવાય છે.]
८८०
હજરલઅસ્જદ પું॰ [.] કાખામાંતા કાળા પથ્થર હામ પું॰ [મ. ક્રૂનામ] વાળંદ. [−નું કરવું = હામના ધંધા કરવા; માથું મંડવું (૨) [લા.] ભણ્યાગણ્યા વિના અણુકમા ધંધા કરવા.] ૦ડી સ્ક્રી૰ વાળંદણ; હામની સ્ત્રી (તુચ્છકારમાં). ॰ત શ્રી મુંડન; વાળ કાપવા કે ખેડવા તે (૨) [લા.] નકામી નિરર્થંક મહેનત (૩) કડક ટીકા કરવી કે ઊધડું લઈ નાંખવું તે. ૦પટ્ટી સ્રી હન્તમતનું કામ (તિરસ્કારમાં). [-કરવી = નવરા બેસી રહેવું; નકામા કામ પાછળ કાળ બગાડવા,] હુન્નર વિ॰ [ī.] ‘૧૦૦૦.' [~ગાઢાં=પુષ્કળ, -બંટીના લેટ ખાવા= ત્રણે અનુભવ હોવા; ઘણી મુસાફરી કરી હોવી. -હાથના ધણી = પરમેશ્વર. – =અનેક; બહુ. ] હેનરી વિ૦ [હજાર પરથી] હારની ઊપજવાળું (૨) હજાર ભાગ કે અવયવવાળું (૩)ી૦એક ફૂલઝાડ. ૦ગેટે પું,હજારીનું કુલ હજી(જી) અ॰ [તં. માત્તિ; સર૦ મ. મનુન] અત્યાર લગી (૨) હવે પણ [નામનાનું કામ (કટાક્ષમાં) હજીરા પું॰ [Ā.] મિનારાઓવાળા સુંદર રેજો (૨) [લા.] મેટી હજી સ્ક્રી૰ જીએ હજી
|
હજાર સ્ક્રી॰ [મ. કુતૂ] આપ’ અર્થના દરબારી કે મુસલમાની વિવેકમાં વપરાતા ઉદ્દગાર(૨) હાજરી; તહેનાત (૩) અ॰ સમક્ષ; સામે.[–ભરવી = તહેનાતમાં રહેવું.]−રાત વિ૰ મેાટા માણસની કે રાજાની તહેનાતમાં રહેનાર (અંગરક્ષક) (૨) શ્રી॰ [સર૦ મ. ફુરાત] હારની ખડી કેાજ; અંગરક્ષક સેના. –રિયણ સ્ત્રી સ્ત્રી-હારિયા. –રિયા પું॰ તહેનાતમાં રહેનારા નાકર કે સેવક (૨) અંગૂઢ; રૂમાલ, –રી પું॰ હજૂરિયા (૨) સ્ત્રી તહેનાત; [ કારના) ઉદ્ગાર હટ અ॰ [જીએ હઠવું] ‘દૂર ખસ' એ અર્થના (છણકા કે તુચ્છહૅટખટ સ્ત્રી॰ [હટ + ખટ(ખટકવું)] મનમાં ખટકવું તે હટવાડા પં॰ હાટડી; દુકાન
સેવાચાકરી
હટાણું ન [સં., પ્રા. હટ્ટ] બજારકામ; ખરીદકામ (૨) ખરીદવા વેચવાના ધંધા. [ કરવું = ખરીદવાના કે વેચવાના ધંધા કરવા (૨) ખારકામ કરવું; ખરીદકામ કરવું.] હટારિયું ન॰ [સં., પ્રા. સઁટ્ટ ઉપરથી] હાટિયું
/
હઠ પું॰;સ્ત્રી[સં.]Đ;ખાટો આગ્રહ.[ઉપર આવવું, –પઢવી, –માં આવવું, –લેવી, હકે ચઢવું, ભરાવું = હઠ કરવી.] યાગ પું૦.આસન, પ્રાણાયામ વગેરે ક્રિયા દ્વારા સધાતા યોગના એક પ્રકાર. વિદ્યા સ્ત્રી૦ હઠયોગની વિદ્યા. વું સ॰ ક્રિ॰ [સર॰ હિં. ફૂટના] હઠ કરવી. –ઠાગ્રહ પું॰ [+માપ્રā] હઠપૂર્વક આગ્રહ.
[હડફાયું
હાળું, –ડિયું વિ॰ હઠીલું; જિદ્દી. –ઠીલાઈ સ્ત્રી॰ હઠીલાપણું. –ડીકું વિ॰ હઠવાળું; જિદ્દી (ર) હેઠે નહિ તેવું; મટે નહિ તેવું. [હઠીલા હનુમાન = હનુમાન જેવા હઠીલા – આગ્રહી માણસ.] –ડેઢ સ્રી॰ આગ્રહ; આજીજી. −ઠ્ઠી વિ॰ છેઠીલું હઠવું અ૰કિ॰ [.િ ટના; સર૦ મ. ફૂટળ] આછું જવું; ખસવું (૨) પાછા પડવું; ઊતરવું (૩) ફ્લુએ ‘હઠ’માં હઠામત પું॰ જુએ ‘હ’માં
હઠાવું અ॰ ક્રિ॰, –વવું સ॰ ક્રિ॰ ‘હઠવું’નું ભાવે તે કર્મણિ હઠાળું, દડિયું, હઠીલું(લાઈ) હેઠેઠ, હડ્ડી જુઓ હડ’માં હઢ(−3) ૦ [૧૦; સર હટ] જુએ હડે હડકવા પું॰ [સં. અ (હડકાયેલા કૂતરા) +વા (સં. વાત)] કૂતરાં, શિયાળવાં વગેરેને થતા એક રોગ જેથી તે જેને તેને કરડવા ધાય છે (૨) [લા.] તેના જેવા ગાંડા આવેગ. થિા, લાગવા = હડકવાના રોગ થવા; હડકાયું થયું (૨) તેના જેવા ગાંડા આવેગને વશ વર્તતા થવું.—હાલા – ભારે હડકાવ લાગવા.] યું વિ॰ જુઓ હડકાયું
ઉંડાઈ સ્રી॰ [જીએ હડકવા] હડકાયું હોવું તે; હડકું હડકાયું, “યેલું વિ॰ [જુએ હડકવા] જેને હડકવા થયા હોય એવું હડકું(-ખું) ન૦ જુએ હડકવા
હડતગર સ્ત્રી॰ [હડ + તગડ] જ્યાંત્યાંથી હડે હડે થવું તે હડતાલ શ્રી॰ [જુએ હરતાલ; સર૦ fŕ.] એક ઉપધાતુ, [–મારવી – લખેલું છેકી નાખવું; રદ કરવું (પહેલાં હડતાલ વડે શાહીના રંગ ઉડાવતા તે ઉપરથી.)] હડતાલ(−ળ) સ્ક્રી૦ [ઉંડ (નં. 7ટ્ટ = દુકાન) + તાલ (તાળું); સર૦ f×.] બજાર કામધંધા ઇ॰ બંધ થવાં તે (શેક કે વિરોધ ઇ૦ ખતાવવા.) [તૂટવી= હડતાલમાં ભંગાણ પડવું. -પઢવી= બજાર કામધંધા બંધ થવાં.] લિ-ળિ)યા પું॰ હડતાળમાં ભળેલે (ર) હડતાળ પડાવવામાં આગેવાની લેનાર [ચવી હઢતાનું અગ્નિ॰ (કા.) બજારમાં મળતું બંધ થવું; મેાસમ પૂરી હડતાળ સ્ત્રી, ળિયા પું॰ જુએ ‘હડતાલ’માં હાદા, લેા પું [‘હડ’ઉપરથી; સર॰ મેં. હવા] (કા.) ડસેલા [(ર) વિ૰ ચારે બાજુથી તિરસ્કાર પામેલું હબૂત સ્રી• [હડે+ધુતકારવું] ચારે બાજુથી હડતગડ થવી તે હરપ શ્રી જુઓ અડપ; આગ્રહ (૨)અ૦ [૧; સર૦ Ēિ.; મેં.] એકદમ ને ત્વરાથી; હડફ. [−કરવું, કરી જવું = એકદમ ગળે ઉતારી દેવું (૨) [લા.] અન્યાયી રીતે પડાવવું – હુંજમ કરવું.
સાઈ ને – એકદમ ને ત્વરાથી.]વું સક્રિ॰ગળી જવું;હડપ કરવું હ¢પચી શ્રી॰ [તું. હનુ + સં. પટ્ટી; સર મ. હળવટી] જ્યાં દાઢી ઊગે છે તે નીચલા જડબાને ભાગ [ (પ્રેરક).]
હપણું સક્રિ॰ જીએ ‘હડપ’માં. [દ્ધ પાવું (કર્મણિ), – હ¢ફ અ॰ જુએ હડપ. ॰વું સક્રિ॰ (ચ.) ફેંકવું; છૂ નાખવું; ફગાવવું (હફી દેવું)
હડફ (–રે)ટ સ્ત્રી॰ જુએ ‘અડફટ’. [−માં આવવું, અટે ચડવું =જી અડફેટમાં આવવું.] હડફવું સક્રિ॰ જીએ! ‘હડફ’માં
હફાટવું સક્રિ॰ ઉપરાઉપરી કે ઝેરથી હડકવું; ફેંકવું હઢરાવું અક્રિ॰, “વું સક્રિ॰ હડફવું'નું કર્મણિ ને પ્રેરક