Sarth Gujarati Jodni Kosh

Author(s): Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad

Page 937

હાથોહાથ]
૮૯૨
[ હાલહવાલ
હાથે હાથ અ૦ [હાથ + હાથ] જેને આપવાનું હોય તેના જ | હારસિંગાર ન [સર૦ હિં.] પારિજાતક હાથમાં, જાતજાત (૨) એકના હાથમાંથી બીજાના હાથમાં એમ; | હારંવારા સ્ત્રી, જુઓ હારહાર
એકબીજાની મદદથી. [-ઊપડી જવું, વેચાઈ જવું = જલદી હારાદોર અ [જુએ હારદેર] હારબંધ વિચાઈ જવું.].
| હારોહાર (૨,) સ્ત્રી, [હાર પરથી] હાસંહારા; વારંવાર હારવું તે હાન સ્ત્રી [સં. સંજ્ઞા ?] બાધા; માનતા (૨) [જુઓ હાનિ] હાણ હારિણ&ા સ્ત્રી, સિં.] મધ્યમ ગ્રામની એક મચ્છના (સંગીત) હા ના સ્ત્રી, હકાર ને નકાર; હા ને ના કરવી તે; આનાકાની | હારિયલ ન૦ જુઓ હારીલ હાનિ સ્ત્રી [સં.] નુકસાન (૨) પાયમાલી; નાશ. ૦કર, ૦કર્તા- | હારિયું વિ૦ [હાર = પંક્તિ પરથી] સમોવડિયું; એક જ પંક્તિનું (૨) (-ર્તા), ૦કારક વિ૦ હાનિ કરનારું નુકસાનકારક
એક જ રાહનું (પદ) (૩) સમકાલીન હાગ્યા અ૦ [૧૦] હપ. [ કરવું, કરી જવું =કેળિયે કરી જવું; | હારી વિ. [ā] હરનારું (સમાસને છેડે). ઉદા. દુઃખહારી ખાઈ જવું (બાળભાષા).].
હારી ૫૦ [. હારિ; સર૦ ëિ. હારી] એક છંદ (૨) [સર૦ હાફકેટ કું[] અડધે સુધી આવતે એક જાતને કોટ હાળી] ખેતી માટે રાખેલે મદદનીશ માણસ; સાથી હાફિજપું [.] આખું કુરાન જેને મેઢે હોય એ માણસ(૨) | હારીલ ન [સર હિં. હારિ] એક પંખી (જન્મતી વખતે તે જે રાખણહાર, રક્ષક. જેમ કે, ખુદા હાફિજ (૩) (સં.) ઈરાનને એક લાકડું પકડી લે છે તે મરતા સુધી છોડતું નથી એમ મનાય છે) એક પ્રખ્યાત કવિ
-હારું વિ૦ જુઓ ‘-હાર” પ્રત્યય
[(૨) તુલનામાં હામ સ્ત્રી હિંમત. [-ભીડવી = હિંમત કરવી.]
હારે અ૦ [હાર = પંક્તિ ઉપરથી; સર૦ મ. હારી) ડે; સાથે હાલવું અક્રિટ હિંમત હારી જવું
હારેડું વિ. [જુઓ આરેડું; સર૦ હરાયું] તોફાની; મસ્તાના હામાં ન એક જાતનું પક્ષી
હારે વિ. [જુઓ આરે) છ મણનું વજન હામી પું[..]હામીદાર (૨) સ્ત્રી જામીન બાંયધરી. [–ભરવી હાડી સ્ત્રી (જુઓ હાર] એળ = જામીન થવું; બાંયધરી આપવી.] ૦દાર ૫૦ જામીન. ૦દારી | હારે હાર અ૦ [હાર ઉપરથી] જુઓ હારદાર [થવું.] સ્ત્રી જામીન થવું તે; બાંયધરી
હાર્ટ ન. [૬] હૃદય. [-ફેલ થવું = હૃદય બંધ પડવું; તેથી મરણ હાય અ૦ દુઃખ, ત્રાસ કે અફસોસને ઉગાર (૨) સ્ત્રીઅંતરના | હાર્દ ન૦ [સં.] હૃદય (૨) મર્મનું રહસ્ય (૩) ભાવાર્થ. ૦૪ વિ૦ ઊંડા દુઃખની બદદુવા; શાપ. [-પકારવી, લેવી = આંતરડી | હાર્દ જાણનારં; હાર્દ પામેલું. -દિક વિ. [સં.] ખરા અંતરનું કકળાવવી; નિસાસે લેવો.] ૦કારે ૫૦ હાય હાય કરવું તે. હાર્મોનિયમ ન૦ [.] એક વિદેશી વાદ્ય; પેટી પિટારે ૫૦, ૦પીટ સ્ત્રી, હાયપીટ કરવી તે; રેકટ. ૦વરાળ હાલ મુંબ૦૧૦ [4] દશા; સ્થિતિ (૨) અવદશા (૩) અ૦ સ્ત્રી, શેક; અફસેસ, ૦વલાળા પં.બ૦૧૦ શોક કે અફસેસના હમણાં; અત્યારે (૪) સ્ત્રી (હાલવું પરથી) (કા.) ચાલ; હીંડછા. ઉગારે. ૦ય સ્ત્રી, શેક; અફસોસ; ચિંતા (૨) અ૦ ૦નું વિ૦ હમણાંનું. ૦માં અ૦ હમણાં શકને એ ઉદ્ગાર. હાય, હેય સ્ત્રી; અ૦ જુઓ હાય- હાલક એક છંદ (૨) [.] પીળાશ પડતા રંગને ઘોડે વિચ (૨) કટવું તે
હાલકડોલક,હાલકલાલ અ [હાલવું + ડેલિવું] ખળભળી ઊડ્યું હાર પું[ā] કુલની મેટી માળા (૨) ગળામાં પહેરવાનું એવું ઘરેણું | હોય એમ; ડગમગતું હાર (૨,) સ્ત્રી [સં., . હારિ] પરાજય (૨) ઓળ; પંક્તિ. | હાલ હુલક ન૦ [સર૦ સે. મહિં. હાદૂ] અવ્યવસ્થા; [-ખાવી =હારવું. –માં રહેવું=પંક્તિમાં રહેવું (૨)[લા.] સરસાઈ તોફાન (૨) વિ૦ તેફાની
[રીતભાત કરવી; હરીફાઈમાં કામ કરવું.].
હાલચાલ સ્ત્રી (હાલવું + ચાલવું] હાલવુંચાલવું તે; હરફર (૨) -હાર(-) વિ. [. મારમ (ઉં. કારH)] “કરનારએ અર્થને હાલમુડેલણ વિ. [હાલવું ; ડોલવું] ડગમગતું; સાલપોલિયું કર્તુત્વવાચક પ્રત્યય. ઉદા. સર્જનહાર; રાખણહારે
હાલત સ્ત્રી [..] અવસ્થા; સ્થિતિ (૨) ટેવ હારક વિ૦ (૨) પં. [i] હરે એવું; હરનાર
હાલપલ–લિયું) વિ૦ જુઓ સાવલિયું હારકતાર અ૦ [હાર + કતાર] હારબંધ
હાલબકાલ સ્ત્રી. [૩. હૃવો] જુઓ હલમલ હારજીત સ્ત્રી હાર અને જીત
હાલમડેલમ વિ. જુઓ હાલણડોલણ [ જુઓ હાલ]ટોળું હાડે ૫૦ [હાર ઉપરથી] મેટો હાર (૨) ખાંડનાં ચકતાંને હાર | હાલરડું ન [જુઓ હાલા] બાળકને ઝુલાવતાં ગવાતું ગીત (૨) હારણ વિ. [હારવું ઉપરથી] હારેલા મન કે સ્વભાવનું; “ડિફિટિસ્ટ’ | હાલરું ન [‘હાર' ઉપરથી] બાળકને નજર ન લાગે એવી ચીજોની (૨) અધીરું (૩) સ્ત્રી હારણ હોવું તે. –ણું વિ૦ હારણ માળા (૨) જુથ; ટેળું (૩) કણસલામાંના કણ છૂટા પાડવા ખળીમાં હારતોરા મુંબ૦૦ હાર ને તારા (૨) [લા.] માન; આદર | બળદ ફેરવે છે તે (૪) [સર૦ હિં. હાT] હાલરડું હાર(–)દેર અ૦ [હાર +૨] એક હારમાં; હારબંધ હાલવું અક્રિ૦ [ફે. (. ઘન); સર૦ હિં. હારુના, મ. દા] હારબંધ અ [હાર +બાંધવું] હારદેર; ઓળબંધ
ખસવું; ડોલવું, ચળવું (૨)[ફે હ8] (કા.) જવું, ચાલવું. [-ચાલવું હારેમાલા(–ળા) સ્ત્રી હાર કે હારની માળા (પંક્તિ, ફુલમાળા =હાલવું; હલનચલન કરવું. હાલતાં ચાલતાં = જરા જરામાં; ૪૦) (૨) (સં.) નરસિંહ મહેતાનું એક આખ્યાન
જ્યારે ત્યારે.] હરવું અક્રિ. [હાર પરથી] પરાજિત થવું (૨) કાયર થવું; થાકવું | હાલસે ૫૦ [મ. હાઢિસટ્ટ] હરકત; હાનિ (૩) સક્રિટ રમતમાં શરત તરીકે મુકેલી વસ્તુ ગુમાવવી હાલહવાલ પુંબ૦૧૦ [હાલ ઉપરથી; સર૦ ૫.] દુદશા; ખરાબી