Sarth Gujarati Jodni Kosh

Author(s): Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad

Page 935

હાથ]
[ હાથ
સંડેવાઈ દેશમાં ન લદાઈ જવાય તેમ છૂટા રહેવું (૨) આજ્ઞા લણવાનું થયું. –ની ચળ ઉતારવી =મારવાની ઈચ્છા પૂરી કરવી; કરનારા રહેવું. –કરવું = કબજે કરવું. –કર = પત્તાની રમતમાં વગર કારણે મારવું. –ની માગણી કરવી = કન્યાનું માથું કરવું. દાવ જીત (૨) નિશાની કરવી. -કલમ કરવા =હાથ કાંડા -નીચે= તાબામાં (૨) આશ્રયમાં (૩) દેખરેખમાં. -નીચેનું આગળથી કાપી નાખવા. -કાપી આપવા = સહી, કબૂલત = તાબાનું, –ની વાત = શક્તિની વાત; અધિકારની વાત. –નું વગેરેથી બંધાઈ જવું; કાંડાં કાપી આપવાં. -કાળા કરવા = કર્યું = જાતે કરેલું. -નું ચેvખું = પ્રમાણિક -નું ચેર = અકલંકિત કામમાં સામેલ થવું; કલંક વહોરવું (૨) લાંચ લેવી. પ્રમાણિક નું છૂટું = ઉડાઉ, હાથમાં આવે તે ખરચી નાખનારું -ખંખેરવા = જોખમદારી કાઢી નાખવી; કામમાંથી ફારેગ થવું (૨) મારવાની ટેવવાળું, –નું જૂઠું = ચાર; અપ્રમાણિક, -નું (૨) આશા છોડવી. -ખેંચી ઝાલ, ખેંચી પકડ = ખંચાવું ટાતું, ઠંડું, ધીમું કામ કરવામાં ધીમું કે આળસુ-નું પેલું= (૨) ખર્ચ પર અંકુશ રાખકરકસર કરવી. -વસવા = પસ્તાવો ઉડાઉ, –નું મેલું = હાથનું જૂઠું, અપ્રમાણિક-નું મેકનું ઉદાર. કરવે; બળાપો કરે (૨) હારી જવું; થાકી જવું. -ઘાલ = -નું સાચું = પ્રમાણિક, –ને મેલ = તુચ્છ વસ્તુ - જેને આપી દરમિયાનગીરી કરવી; સામેલ થવું. –ચવું = (કામ) આવડવું | દેતાં આંચકે ન લાગે. - રસ ઉતારે = હાથની ચળ ભાંગવી. (૨) ભેટો થો; સામનો થે. –ચલાવે =કામ કરવું, ઝપાટા- -પકડ = જુઓ હાથ ઝાલ. -પગ = હાથ અને પગ (૨) બંધ કામ કરવું (૨) હાથ વડે મારવું (૩) ઝપાટાબંધ ખાવા મંડવું મુખ્ય આધાર (૩) મુદ્દો; આધાર. –પગ ગળી જવા= જુઓ (૪) (લખાણમાં સુધારાવધારો કરે. –ચળવળવા =હાથ વડે હાથપગ ભાગી જવા. પગ જોડીને બેસી રહેવું = કાંઈ પણ મારવાની ચળ થવી. –ચાટ = (ખાવામાં ખરડાતો) હાથ મેંમાં કામધંધો ન કરવાં; આળસુ થઈ પડી રહેવું. -પગ ધોઈને = ઘાલી ચાટ (૨) [લા.] ફાંફાં મારવાં, વેવલાં વીણવાં. –ચાલ ખાઈ ખસીને. –પગ ભાગી જવા= સાવ અશક્ત બની જવું =હાથ વડે મારવું (૨) (કામમાં) ઝપાટે થવે (૩) હાથ વડે (૨) હેશકશ ઊડી જવા; હિંમત હારી બેસવું. –પગ હલાવવા કામ થયું. -ચે ખે ન હ = સ્ત્રીને અડકાવ આવેલો છે = કાંઈ પણ ઉદ્યોગ કરવો.—પછાડવા = ગુસે કરો (૨) કઢાપ (૨) પ્રમાણિકતા ન હોવી. - હવે =પ્રમાણિક છે ! કરે; તીવ્ર શક થ.-પ -રેલગાડીને હાથ નીચે નમ. નિષ્કલંકેત હેવું (૨) (સ્ત્રીએ) અભડાયેલ ન હોવું. -પઠ પર લેવું = જુઓ હાથ ઉપર લેવું. –પીળા કરવા, પીળવા = લાંચ આપવી; રાજી કરવું. –ળવા = ગુમાવ્યા પછી બળાપ = લગ્ન લઈ પીઠી ચોળવાનો લહાવો લેવો. –ફર = ચોરી થવી કરો. - છરી બલા = પથરે કે એવી કઈ હાથમાં લઈ છુટી ! (૨) સુધારે વધારે થવો (લખાણ વગેરેમાં). -ફેર = હાથ મરાતી વસ્તુ. – છૂટ હે = ઉદાર કે ખરચાળ હોવું (૨) માર વડે ચોપડવું; રંગવું (૨) વરવું (૩) સુધારે વધારે કરે. મારવાની ટેવ હેવી. –જવા = ટેકે – આધાર ૪ (૨) હિંમત -ફેરવી જવું =ચારી જવું. –કે હે =સપાટાબંધ કામ કરે હારવી (૩) હાથે કામ કરવાની શક્તિ જવી. –જેઠવા =નમસ્કાર એવું હેવું. -બતાવે = જુઓ હાથ દેખાડ (૨) સંજ્ઞા કરવી. કરવા (૨) વિનંતી કરવી; પ્રાર્થના કરવી (૩) થાકવું; કંટાળવું; -બાળવા = જાતે રાંધવું (૨) પિતાનું કામ પોતે જ કરી લેવું હારવું (૪) તોબા પિકારવી; માફી માગવી. – = સામર્થ્યને (૩) આગળથી સહી કરી બંધાઈ જવું. બાંધવા = કરતું અટકી પર જેવો (૫) હસ્તરેખા જોઈ ભવિષ્ય ભાખવું. -ઝાલ = જાય એવી વ્યવસ્થા કરવી. બેસ = અનુભવથી આવડવું; હાથ પકડો (૨) રોકવું; અટકાવવું (૩) મદદ કરવી (૪) પત્ની | કુશળતા આવવી.–ભરાવા = પિસા મળવા; લાંચ મળવી. ભીઠતરીકે સ્વીકારવું; પરણવું. -ટાઢા કરવા = કરવા જેવું કયાંને માં હે= પૈસાની મુશ્કેલી કે તંગી હોવી.-મારવા (તરવામાં) સંતોષ મેળવો. -ટાઢે કર=દાન આપી સંતોષ મેળવ. વામિયાં ભરવાં. –માર=ચારી કરવી; અપ્રમાણિકપણે મેળવવું –કર = અનુભવથી આવડવું; ટેવાવું. -= હાથ ઠેકીને (૨)રંગરોગાન ઈ, પ્રવાહી ચોપડવું (૩)વામિયાં ભરવાં (તરવામાં) ભાવ ઠરાવ; સેદે કરવો. –તર છેડ = ઈન્કારવું, ના પાડવી. (૪) દાબીને ખાવું; ઝાપટવું. –માં અડધર રાખવું = બહુ લાડ –તાળી દેવી = સફાઈથી છટકી જવું (૨) છેતરી જવું. –થી લડાવવાં. –માં આવવું = જુઓ હાથ આવવું. –માં કાછડી જવું = કાબુમાંથી જવું (૨) વંઠી જવું, બહેકી જવું. –દાઝવા= | ઝાલીને દોડવું = હાંફળાફાંફળા દોડવું. –માં ચાંપવું, દાબવું માઠે કે કડવો અનુભવ થ; પાછું પડવું. –દાબ = ઝાલી = લાંચ આપવી. –માં પડવું = વશમાં જવું; કાબૂમાં આવવું. રાખવું, વારવું (૨) લાંચ આપવી (૩) છૂપો ઇશારે કરે. –માં રહેવું = કબજામાં રહેવું. –માં લેવું =જુએ હાથ ઉપર -દેખાડ તાકાતનો પરચો આપ (૨) આવડત બતાવવી લેવું. –માં હાથ આપ = વચન આપવું (૨) પરણવું. -માં (૩) ભવિષ્ય જેવડાવવા હાથ ધરે. –દેવે =કે આપ (૨) હેવું = કબજામાં હોવું; પિતાને આધીન છે. -મિલાવ ચાપડવું, હાથ માર (૩) રોકવું, અટકાવવું. -ધરવું = આદરવું; = હસ્તમેળાપ કરવો (૨) ભાઈબંધી કરવી (૩) સંપ કર. હાથ ઉપર લેવું. –ધર =માગવું. -જોઈ નાખવા = આશા -મક = ગુરુ કે વડીલ તરીકે આશીર્વાદ આપવા; માથે હાથ મૂકવી (૨) દેવાળું કાઢવું (૩) જોખમદારીમાંથી કે કામમાંથી છટા મુકનારના ગુણધર્મ આવવા. ઉદા. મામાએ હાથ મૂક્યો છે (૨) થવું (૪) તે કામને) પરાકાષ્ટાએ પહોંચાડી, તેમાંથી હંમેશને અડવું, સ્પર્શવું; –માં દાખલ થવું. ઉદા. એની વાતમાં હાથ મુકવા માટે અલગ થવું. -જોઈને =જુઓ હાથપગ ધોઈને. –નાપાક દેતો નથી. –મેળવવા = હસ્તમેલાપ થ; લગ્ન થવું (૨) હાથોહોવા = અડકાવને લીધે સ્ત્રીના હાથ ચેખા ન દેવા. –નાખવે હાથની લડાઈ કરવી. -રસ ઉતાર, લે = હાથની ચળ = હાથ મુકો (૨) ઝડપ મારવી; લુંટવું (૩) હાથ વડે પકડવું. ભાંગવી. –રાખવું = કબજે રાખવું. –ાખ = સામેલ રહેવું. -નાં કર્યા હૈયે વાગવાં = કર્યા કર્મ ભોગવવાં પડવાં, વાવ્યું તેવું ! –રાખીને = કરકસરથી. -લગાઢ = હાથ અડકાવ (૨) મદદ