Sarth Gujarati Jodni Kosh

Author(s): Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad

Page 940

[ હિંદી
વિસાત (પ) રીત; ઢંગ; મર્યાદા; નિયમ. [—આપવા જવું (ખુદાને ઘેર) = મરી જવું. - કરવા = દાખલે ગણવા (૨) લેણદેણ કે નામું જોઈ ને તેને આંકડા કાઢવા નક્કી કરવા. –ચાખ્ખ કરવા = ખરેખર હિસાબ કરીને તે ચૂકતે કરવા – પતવવા. –ગણવા = ગણતરી કે દાખલેા કરવેા (ર) મહત્ત્વ માનવું; ગણતરીમાં લેવું. –ચૂકવવા = માગતું લેણું પતાવવું. –જોવે – આવકખર્ચનું નામું તપાસવું. -બેસવા=દાખલા બરાબર ગણાવે કે આવડવા (૨) હિસાબનું જમાઉધાર સિલક ઇ॰ ચેાપડે ખરેખર થવું; મળવું.-રહેવા= નામું લખાવું(ર)મર્યાદા – મહત્ત્વ જળવાવાં. –રાખવા =નામું લખવું (૨) મર્યાદા જાળવી. –લઈ નાખવા= ઝડતી લેવી(૨) ધમકાવવું. –લખવેશ = નામું લખવું (૨) દાખલા લખવે. –લેવા =આવક ખર્ચ વગેરે માગીને જોવું – તપાસવું.] નિકિતાબ પું૦ લેવડદેવડના ચાપડા (૨) લેણદેણના હિસાબ. ચાકસી પું૦ હિસાબ તપાસનાર; ‘ઍડિટર’. નીશ(–સ) પું॰ હિસાબ રાખનાર. -બી વિ॰ હિસાબને લગતું (૨) હિસાબ રાખનારું; હિસાબ રાખવામાં કે કરવામાં કુશળ (૩)ગણીને નક્કી કરેલું; ચેાસ (૪) પું॰ હિસાબ રાખનાર મહેતા, “એ અ૰ હિસાબથી જોતાં કે ગણતાં (૨) રીતે; ગણતરીથી હિસારા, –રવ [સં.] પું॰ એવા અવાજ (ગાય કે ઘેાડાનેા) હિસાવવું સક્રિ॰, હિંસાવું અ॰ ક્રિ॰ ‘હીસનું’નું પ્રેરક ને ભાવે હિસ્ટીરિયા પું [.] મૂર્છા આતો વાયુને એક રો[–આવવા] હિસ્સે પું॰ [મ.] ભાગ; ફળે. -સ્સેદાર વિ૦ (૨) પું॰ ભાગીદાર (–રી સ્ત્રી૦) હિંકાર પું॰ [સં.] ‘હિં’ એવા અવાજ
|
હિંગ સ્રી॰[જીએ હિંગુ] એક ઝાડના ઉગ્ર વાસવાળા રસ;વઘારણી. ડો પું॰ હલકી ાતની હંગ. તેનું વિ॰ [+તેાળવું] હિંગ વગેરે તાળી ખાય એટલી જ બુદ્ધિનું (તુચ્છકારમાં), –ગાષ્ટક ન૦ [+ ભ્રષ્ટTM] હિંગ વગેરે આઢ વસ્તુઓનું ચૂર્ણ -એક ઔષધિ હિંગળાજ સ્ત્રી [સં. હિંગુાના; સર૦ હિં. હિઁનાન] (સં.) એક દેવી કે તેનું સ્થાનક (સિંધ બલુચિસ્તાનમાં તે છે.) હિંગળા, ॰ક પું॰ [સં. હિન્દૂ; પ્રા. હિંચુğ] ગંધક અને પારાની મેળવણીવાળા એક લાલ પદાર્થ. ૰કિયું ન॰ હિંગળેાક રાખવાની દાખડી (૨) વિ॰ હિંગળાકના રંગનું હિંગાષ્ટક ન॰ [સં.] જુએ ‘હિંગ’માં હિંગુ પું; ન॰ [É.] હિંગ
|
હિંગોરું ન॰, – પું॰ [સં. કુંડુઢી; સર૦ હિઁ. વિષ્ણુવત્ર, શોટ; મ. હિંાળી] એક ફળ. –રી સ્ત્રી॰ તેનું ઝાડ હિંડોલ(ળ) પું॰ [ત્રા. (સં. હિંદ્દો)] જીએ હિંદાલ હિંડોળાખાટ સ્રી॰ [ હિંડોળા + ખાટ ] ખાટલાના હિંડોળા હિંડોળેા પું॰ [ત્રા. વિંટોળ] કઠેરાવાળા મોટો હીંચકા; ગ્લા. [હિંડોળે ચડાવવું =નિકાલ ન થવા દેવા; ધક્કે ચડાવવું. હિંડોળા ખાવા = હીંચકા ખાવા (૨) [લા.] અધ્ધર લટકતું.“ચઢાવવા = મોટા હીંચકા નાખવા. નાખયા = હીંચકા ચલાવવા – હલાવવા.] હિંદ પું; સ્ત્રી; ન૦ [ા. (સં. સિઁધુ; સિંધુ)] (સં.) હિંદુસ્તાન. ૦વાણી સ્ત્રી॰ હિંદુસ્તાનની કૅહિંદુ સ્ત્રી. ૰વીવિ॰ [[.] હિંદનું, –ને લગતું. “દી વિ૦ હિંદનું (૨) સ્ક્રી॰ (સં.) ઉત્તર હિંદુસ્તાનમાં બેલાતી એક ભાષા (૩) (સં.) હિંદની રાષ્ટ્રભાષા (૪) પું૦
|
હિશે। અ॰ [રવ૦] ઊંચકીને જોરથી નીચે ફેંકતી વખતે કરાતા ઉદ્ગાર. [–એ હિશેંા = હિા હશે! કરવું તે (૨) ગમે તેમ લગાવ્યે રાખવું તે; ધમાધમી કરી મૂકવી તે.] હિસાબ પું [મ.] ગણના; ગણતરી (૨) દાખલા (ગ.) (૩) લેણદેણ; આવકખર્ચ વગેરેની ગણતરી કે તેનું નામું (૪) લેખું;
હિમાચ્છાદિત ]
“માચ્છાદિત વિ॰ [+આચ્છાદિત] બરફથી ઢંકાયેલું, “માની સ્ત્રી [સં.] હિમનેા સમૂહ; બરફના ઢગલા હિમાત સ્ત્રી, –તી વિ॰ +(૫.) જીએ હિમાયત, —તી હિમાતી પું॰ [મ. હાતિમ] હાતિમનાઈ (?) (૨) [લા.] સખી,
ધનવાન માણસ
હિમાની સ્ત્રી॰ જુએ ‘હિમ’માં
હિમાયત સ્ત્રી॰ [મ.] પક્ષ લેવા તે; તરફદારી (૨) સમર્થન કરવું તે (૩) [લા.] વિદ્યાટીના કરમાં વધારો, –તી વિ॰ (૨) પું॰ હિમાયત કરનાર [ પર્વત હિમાલય પું॰ [i.] (સં.) હિંદુસ્તાનની ઉત્તરે આવેલો પ્રસિદ્ધ હિમાનું અક્રિ॰ [હિમ ઉપરથી] હિમથી બળી જવું (૨) મનમાં બળ્યા કરવું (૩) સુકાવું; કૃશ થવું (શરીરે). –વવું સક્રિ॰ (પ્રેરક) હિમાળું વિ॰ [હેમ ઉપરથી] હિમવાળું; હિમ જેવું ઠંડું. -ળાપુ [મં. હિમાz] (સં.) હિમાલય.[–ગાળવા = હિમાલય ઉપર ચડીને બરફમાં દેહ પાડવા.]
હિમાંશુ પું॰ [સં.] ચંદ્ર હિમ્મત સ્રી નુએ હિંમત’
૮૯૫
|
[ હૃદય હિય, ૦રા ન૦ [કા. હિંદ્ર, ૦૩, ૦થ; સં. થ; સર૦ હિં.](૫.) હિરમય વિ॰ [સં.] સુવર્ણમય; સેનાનું બનેલું; સેતેરી હિરણ્ય ન॰ [i] સેાનું. કશિપુ પું॰ (સં.) પ્રહ્લાદના પિતા. ગર્ભ પુ॰ (સં.) બ્રહ્વા (૨) (સં.) વિષ્ણુ (૩) સૂક્ષ્મ શરીરયુક્ત આત્મા. ૦મય વિ॰ નુએ હિરણ્મય. –ણ્યાક્ષ પું॰ [સં.]સ.) હિરણ્યકશિપુને ભાઈ [એક જાત હિરવણી પું॰[સર૦ મ. હેિવા, હિઁવંદ્યા=લીલા રંગનું ? ]કપાસની હિરામલ પું; ન૦ [સર૦ Ēિ. ëીરામન = સોનેરી કલ્પિત પેપટ] એક જાતનું પંખી [ચળવળ હિલચાલ સ્ત્રી॰ [હાલવું + ચાલવું] હાલવું ચાલવું તે.(૨) પ્રવૃત્તિ; હિલામા પું॰ [હાલવુ’ ઉપરથી] મજબૂત પ્રયત્ન (૨) ખંડ હિલાયું અક્રે, −વવું સર્કિ‘હીલવું’તું ભાવે ને પ્રેરક હિલિયમ ન॰ [.] એક વાયુ રૂપી મળ તત્ત્વ (૨. વિ.) હિલેાળવું સક્રિ॰ [જીએ હિલોળે; સર૦ હિં. fહોરના]હિલેાળે ચડાવવું; ખૂબ હીચાળવું.[ હિલેાળાવું (કર્મણ), વવું (પ્રેરક).] હિલેાળા પુંજીએ હિલ્લેલ; સર૦ હિં. ોિર,-Ī] તરંગના ઉછાળા (૨) હીંચવામાં તેવા લાંબા ઝાલા (૩) ગમ્મત; ખુશાલી. [-ખાવેશ =લવું; ઝોલે ચડવું. -મારવ=તરંગા ઉછાળા આવવા; ઊછળવું (૨) ઝોલા ખાવા. હિલેાળે ચઢવું-હિલેાળા ખાવા (૨) તેાફાને – મસ્તીએ ચડવું.] હિલે પું॰ [હીલનું ઉપરથી] જુએ હીલા હિલેાલ(−n) પું॰ [સં.] મેળું; તરંગ (૨) મનનેા તરંગ. ॰વું સક્રિ॰ હિલ્લોળે ચડાવવું હિલેાલા(-ળા)વું અક્રિ॰, “વવું સક્રિ॰ હેલ્લોલ(−ળ)વું’નું કર્મણ તે પ્રેરક
|