Sarth Gujarati Jodni Kosh

Author(s): Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad

Page 875

સર્વે]
[પાણી
સર્વે સ॰ જીએ સર્વ (‘સરવે’ = તપાસ×) સલ ન॰ જારખાજરીનાં કણસલાંવાળા પૂળા (૨) [i.] સલિલ; સલક્ષ(–ખ)ણું વિ॰ [સ + લક્ષણ] સારાં લક્ષણવાળું (૨) (સુ.) સખણું; તેાફાની નહિ તેવું
સલગમ ન૦ [ીં. રાનમ; સર૦ Ēિ.,મ.] ગાજર જેવું એક કંદ સલજ્જ વિ॰ [i.] લાજવાળું (ર) અ॰ લાપૂર્વક સલપી ૧૦ એક માછલી
૮૩૦
|
સલપેા(–ફે) પું॰ [હિં.મુ[] સપાટા; દમ(ચલમનેા)(ર) જથા સલનું વિ॰ (કા.) સહેલું; સુલભ (‘અલખું’થી ઊલટું) સલમા પું॰ [સર॰ હિં., મેં. સમા] ઝીકચળકમાં વપરાતા ગાળ લપેટેલા તાર
સલવવું સક્રિ॰ જુએ સાલવવું
સલવાવું સક્રિ॰ (કા.) ‘સલાડવું”નું પ્રેરક [વાનું મહેનતાણું સલવામણ સ્ત્રી [‘સલવાવું’ઉપરથી] સલવાવું તે(ર)ન૦ સાલવસલવાવું અક્રિ॰ [જીએ સાલ (સં. રાજ્ય)] ઉકેલ ન સૂઝવાથી ગભરાવું; ગેંચાવું(૨)‘સાલવવું’, ‘સલવવું’નું કર્મણિ, વવું સક્રિ ‘સલવવું’, ‘સાલવવું’નું પ્રેરક [પથ્થર ઘડનારા સલાટ પું॰ [ત્રા. નિહાર (નં. ચાન્નાર); સર॰ હિં. સિદ્ધાવટ] સલાટી(–ડી) સ્ત્રી [સર॰ પ્રા. સિજ્ગ્યિા (સં. ચિહ્રિા)] ધાર
કાઢવાના પથ્થર
સલાનું ન॰ સલાટનું કામકાજ કે ધંધા [બીજા સાથે ખાંધવું સલાહવું સક્રિ॰ [જુએ સાલ (સં. રાફ્ળ)] (કા.) જોડવું; એકને સલાડી શ્રી જુએ સલાટી
|
સલાડું ન॰ જુએ સલાટી(૨)[સલાડવું પરથી] ભંભેરણી; સલાડ સલાડી પું॰ [સલાડવું પરથી] એક ઊંટને બીજને પૂંછડે બાંધવું તે (૨)[લા.] કાઈ ને મરજી વિરુદ્ધ કામે લગાડવું તે (૩) (ચ.) સલાડું; અહીંની તહીં ને તહીંની અહીં વાત કરવી તે (-કરવા) સલાબત સ્રી॰ [Ā.] મેાટાઈ, ભારેપણું; પ્રૌઢતા સલામ ૦ [મ.] નમસ્કારના એક પ્રકાર. [–અલૈકુમ [મ.], આલેમ = મળતી. વખત વંદન કરવા ખેલવાને મુસલમાની ઉદગાર (‘તમને શાંતિ મળે! !'). -કરવી = નમન કરવું. “કહેવી
|
=નમસ્કાર કહેવા. “ભરવી = ખાસ નીચા નમીને સલામ કરવી (૨)આજીજી કે ખુશામત કરવી. –ઝીલવી, –લેવી = સલામના જવાબમાં સલામ કરવી કે માથુ નમાવવું.] –મિયા વિ॰ સલામી દાખલ જ થોડું મહેસૂલ ભરવું પડે તેવી જમીન. –મી સ્ત્રી॰ સલામ દાખલ અપાતું માન, ભેટ કે મહેસૂલ (૨) વ્યાયામમાં કે કવાયતમાં સલામ કરવાની રીત (–આપવી, લેવી) સલામત વિ॰ [મ.] સહીસલામત; સુરક્ષિત (ર) હયાત અને તંદુરસ્ત. –તી સ્ત્રી॰ તંદુરસ્તી; ક્ષેમ (ર) હયાતી; જિંદગી (૩) સુરક્ષિતતા
.
સલામિયા, સલામી જુએ ‘સલામ’માં સલાવડું [જીએ શરાવલું] માટીનું ભિક્ષાપાત્ર; શકા સલાહ શ્રી॰ [મ.] શિખામણ (૨) અભિપ્રાય (૩) [મ. નિષ્ઠાદ] સુલેહ (–કરવી). ૦કાર વિ॰ (૨) પું॰ સલાહ આપનાર (૨) સુલેહ કરનાર કે કરાવનાર. સૂચન ન૦ (ખ૦૧૦), સૂચના સ્ક્રી॰ સલાહ અને સૂચના
સલિતા સ્ક્રી॰ [સર॰ Ēિ.] (૫.) સરિતા; નદી
[સવા
સલિલ ન॰ [સં.] પાણી. લેન્દ્ર પું॰ [ + રૂદ્ર] (સં.) વરુણદેવ સલીમ વિ॰ [Ā.] સરળ; શાંત (ર) તંદુરસ્ત [હાવપૂર્વક સલીલ વિ॰ [i.] લીલા, ક્રીડા કે વિલાસવાળું (૨) અ૦ રમતમાં; સલૂક સ્ત્રી॰ [મ.] વર્તણૂક; રીતભાત; વર્તાવ (૨) સદ્ભાવ; મેળ (૩) બલાઈ, નેકી; ઉપકારે. —કાઈ સ્રી॰ સભ્યતા, વિનયી વર્તણક (૨) સદભાવ; મેળ
સજવું સ૦ક્રિ॰ + સમજવું
સલૂડું વિ॰ [જીએ સલાડું] સવાસલાં કે સલાડાં કર્યા કરનારું સલૂણું વિ॰ [ત્રા. સહૂળ (નં. સ+ વળ); સર૦ હિં. સોના] મનેાહર; સુંદર
સલૂન ન॰ [.] ઘરના જેવી સગવડવાળે! રેલગાડીનેા ખાસ ડો (૨) સ્ટીમરમાં ઉતારુઓને મેટા એરડા (૩) હજામની દુકાન સલેટ,પાટી સ્ક્રી॰ જુએ સ્લેટ, ૦પાટી મલેપાટ પું [. સ્દીવર; સર૦ મ. રિ/હેવાય; હિં. ક્ષત્નીપર] રેલના પાટા નીચે ગેાઠવાતેા પાટડ [લીપણ; અબોટ મલા પું॰ [ત્રા. સીજ (સં. શીર્)=દુરસ્ત કરવું પરથી ] પાતળું સલેાકતા સ્ત્રી૦ [É.] ઇષ્ટદેવ સાથે એક લેાકમાં રહેવું તે; એક પ્રકારની મુક્તિ; સાલે કથ
સલેાકા પું॰૧૦[.શ્નોn] સમસ્યા કે મહેણાવાળી પ્રશ્નોત્તરરૂપ કવિતા(૨)વરકન્યાએ પરણતી વખતે સામસામે ખેલવાની લીટીએ
સતનત શ્રી॰ [મ.] પાદશાહત; રાજ્ય સલકી સ્ત્રી૦ [i.] જુએ શબ્રુકી
[ ધસવાની પથરી સલ્લી સ્ક્રી॰ [ત્રા. સિહિયા (સં. ચિત્ઝિા); સર૦ હૈિં. સિઁહી] અસ્રો સહલા પું॰ [જીએ સલે] સાગેાળ સવચ્છી વિ૦ શ્રી જુએ સવસી
સવા પું॰; સ્ત્રી [સં. મુ+વડ (સં. વૃત્તિ); સર૦ મ. વટ્ટ, સંવs] જીએ સગવડ. [પદ્મવી= ફાવવું; સવડ થવી કે લાગવી.] –યુિ વિ॰ સવડવાળું; સગવિડયું
સવા(રા)વવું (સ') સક્રિ॰ ‘સાહવું’નું પ્રેરક
સઢિયું વિ॰ જુએ ‘સવડ’માં
સવત્સ વિ॰, -ત્સા [i.], “łી વિસ્રી॰ વાછડાવાળી સવરાવવું (સ”) સક્રિ॰ જુએ સવડાવવું
સવર્ણ વિ॰ [H.] એક જ વર્ણનું; સમાન વર્ણનું (૨) ચાતુવર્ધ્યમાં સમાતા – વર્ણવાળા (હિંદુ). ૦કરણી સ્ક્રી૰ એક ઔષધિનું નામ સવલત શ્રી॰ [મ. સુલત; સર૦ મ.] સવડ; સેાઈ સવલવું સક્રિ॰ ચાસને ગાળે ગાળેથી સજ્જડ ઊગેલા છેાડ ઉખેડી આછા કરવા. [સવલાવું (કર્મણિ], “વવું (પ્રેરક)] સવશ વિ॰ [સં.] વશ કે કામાં હોય તેવું (૫.) સવળ(−ળું) વિ॰ [સ (સં. ક્ષમ્ કે મુ) + વળ? કે સર૦ હૈ. સવઃદુત્ત=અભિમુખ; સંમુખ] સૂલટું; અવળાથી ઊલટું. [સવળા પાસા પઢવા = ધાર્યું પાર પડવું; ફતેહ થવી. સવળું પડવું= ખરું પડવું (૨) સફળ થયું. સવળે હાથે પૂજ્યા હશે =વિધિપૂર્વક –બરાબર કે ફળે એમ આરાધના કરી હશે.] સવળવું અક્રિ॰ જુએ સળવળવું.[સવળાવવું સoક્રિ॰(પ્રેરક).] સવળું વિ॰ જુએ ‘સવળ’ [સવે; પાંસરું; અનુકૂળ સવા પું॰ [સ (સં. સુ + વા] અનુકૂળ વા-પવન (૨) વિ॰ પાધરું;