Sarth Gujarati Jodni Kosh

Author(s): Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad

Page 894

સામ્યાવસ્થા ]
તેને લગતું. “મ્યાવસ્થા સ્ત્રી॰ [ + અવસ્થા] સમતાની – સમતાલપણાની સ્થિતિ; ‘વિલિબ્રિયમ’ સામ્રાજ્ય ન૦ [ä.] એક સમ્રાટની હકુમત નીચે આવેલાંઅનેક રાષ્ટ્રોના સમૂહ (૨) તેની હમ્મત. વાદ પું॰ ઇમ્પીરિયલિઝમ'. ૦વાદી વિ॰ (૨) પું॰ સામ્રાજ્યવાદમાં માનતું કે તે સંબંધી સાયક ન [સં.] બાણ (૨) ખડગ; હથિયાર સાયણ, “ણાચાર્ય પું॰ [i.] (સં.) વેદ્યાના પ્રસિદ્ધ ભાષ્યકાર સાયત સ્ત્રી॰ [ત્ર. સામત; સર૦ હિં.,મ.સાત] કલાક; અઢી ધડી સાયન વિ॰ [સં.] અચનચલન પ્રમાણે ગણાતું (પંચાંગ વર્ષ ઇ૦) સાયબાન ન॰ [[.] મકાનમાં તડકા આવતા અટકાવવા બંધાતા
પડદા
સાયર પું॰ [પ્રા. (સં. સાર)] સાગર (૨) ન૦ [ત્ર. સાર; સર૦ હિં., મેં.] દારૂતાડી ઇત્યાદિ કેફી ચીન્ને ઉપરની જકાત. કાઠી પું॰ દાણ; જતા આવતા માલ પર લેવાતા વેરા સાયંકાલ(−ળ) પું૦ [સં.] સંધ્યાકાળ; સાંજ સાયંગેય વિ॰ [i.] સાંજે ગાવાનેા (રાગ) સાયંપ્રાતર અ॰ [સં.] સવાર સાંજ; સવારે અને સાંજે સાયંપ્રાર્થના સ્ક્રી॰ [i.] સાંજની પ્રાર્થના સાયંસંખ્યા સ્રી [સં.] સૂર્યાસ્ત સમયની સંક્રયા [કે ક ભરેલું સાયાસ વિ॰ (૨) અ॰ [ä.] આયાસ કે પ્રયત્નપૂર્વક (૨) મહેનત સાયાન પું॰ [i.] સાંજ; સાંજના સમય સાયાંમાયાં ન૦મ૦૧૦ શ્રીએ પરસ્પર ભેટ તે સાયુજ્ય ન॰ [સં.]એક થઈ જવું તે; મળી જવું તે. મુક્તિ સ્ત્રી, મેક્ષ પું॰ જેમાં ઇષ્ટદેવ સાથે તાદાત્મ્ય અનુભવાય એવી મુક્તિ (મુક્તિના ચાર પ્રકારમાંને એક) [ ઝભ્ભા સાથે પું॰ [[.] છાંયેા (૨) [લા.] મદદ; આશરે (૩) ફકીરના સાર વિ॰ [i.] સારું; ઉત્તમ (૫.) (૨) પું૦; ન૦ કસ; સત્ત્વ (૩) તાપ; સારાંશ (૪) મલાઈ, માખણ (૫) [લા.] લાભ (૬) (કા.) ખુશાલી, ઉમંગ (૭) સારા ભાવ (૮) સારપ. ૦ગર્ભ વિ॰ સારયુક્ત; સારપૂર્ણ. ગ્રાહિતા સ્ત્રી. માહી વિ॰ અસાર છે।ડી સાર ગ્રહણ કરનારું. ધી વિ॰ સારી – ઉત્તમ બુદ્ધિવાળું; ચતુર; કુશળ. ભાગ પું॰ સારા ભાગ (૨)સારાંશ, ૦ભૂત વિ॰ સારરૂપ (૨) સર્વોત્તમ; શ્રેષ્ઠ
સાર સ્ત્રી॰ [સર૦ હિં; ‘સારવું’ ઉપરથી] + (પ.) સહાય; મદદ સારક વિ॰ [H.] રેચક (૨) પું૦ (૫.) (વાળ) હાળનાર સારખું વિ॰ [સર॰ મેં. સારવા]+(૫.) સરખું; સમાન; જેવું સાર, ગર્ભ, બ્યાહી, કૈાહિતા [સં.] જુએ ‘સાર’માં સાર્જન્ટ, સારેજંટ પું॰ [.] ગોરા પોલીસ જમાદાર સારેણુ વિ॰ [i.] સારનાર; નિભાવનાર(૨)પું॰ [જુએ સારણ] વાવવામાંથી કાઢેલી નહેર (૩) ન૦ સારણગાંઠ. ગાંઠ સ્ત્રી પેઢામાં થતી (આંતરડાની) એક જાતની ગાંઠ સારણિ(વણી) સ્ત્રી॰ [સં.] નહેર; નીક (૨)કાડૅા; કાષ્ટક; ‘ટેબલ’ સારણી સ્ક્રી॰ [જીએ સારવું] વણાટ માટે ણીમાંથી તાણા પરાવવા તે. ૦કામદાર હું કણીમાં તાણા સારવાનું કામ કરનાર સારથ શ્રી॰ (કા.) વય; ઊંમર સારથિ પું॰ [સં.] રથ હાંકનાર સારથ્ય ન॰ [ä.] સારથિપણું
૧. ૫૪ Jain Education International
૮૪૯
[ સારિંગપાણિ
સારધી વિ॰ [i.] જુએ ‘સાર’માં સારપ સ્ત્રી॰ [સારું પરથી] સારાપણું; સજ્જનતા સારપણું સ૦ક્રિ॰[સર૦ મ. સારવળ(સં. સુવ્ ?)]કથારામાંના નકામા છે।ડ તાણી નાખી (ડાંગરને) પાછી અંદર કાદવ કે માટીમાં દબાવવી સારભાગ, સારભૂત [સં.] જુએ ‘સાર’માં સારેમંડળ ન૦ [સર૦ ૬.] એક જાતનું ૩૨ તારનું વાસ્તું સારેમાણસાઈ સ્રી [સારું+માણસ] સજ્જનતા સારમેય પું॰ [સં.] કૂતરો
[સાર કાઢવે સારવવું સક્રિ॰ [સાર પરથી? સર૰ત્રા. સર્વ = સાફ કરવું] સારવા સ્ત્રી [સર॰ સારવવું] સારી ફળદ્રુપ જમીન સારવાન પું॰ [I. Hારવાન] ઊંટવાળા રાયકા' સારવાર સ્ક્રી॰ [સર॰ હિં. ક્ષારના = દેખરેખ રાખવી; પ્રા. સારવિત્ર (સં. સમાવિત) = સંભાળેલું; દુરસ્ત કરેલું] બરદાસ્ત; સેવાચાકરી સારવું સક્રિ॰ [ત્રા. સાવ (સં. સમારત્વ)] શ્રાદ્ધ કરવું; સરાવવું (૨)[ત્રા. સારી (સં. સારવ્; સર૦ હિં. સારના; મ. સારŌ] પરાવવું (૩) ખેરવવું; ટપકાવવું (૪)આંજવું; લગાડવું(પ) પાર પાડવું; કરવું (૬) પહેરવું; શણગારવું (૭) સરકાવવું (૮) વહન કરવું; લઈ જવું સારસ પું; [i.] એક પંખી (૨) ન૦ કમળ સારસાપરીલા શ્રી॰ [...] એક ઔષિધ (તેનાં મૂળ) સારસી સ્ત્રી [સં.] સારસની માદા
સારસ્ય ન॰[i.] સરસતા
સારસ્વત વિ॰ [i.] સરસ્વતી સંબંધી (ર) સારસ્વત દેશનું (૩) પું॰ સરસ્વતી નદીના તટ ઉપરના દિલ્હીથી વાયન્યના આર્યાના પવિત્ર પ્રદેશ કે ત્યાંના નિવાસી બ્રાહ્મણ (૪) બ્રાહ્મણની એક જાત (૫) ન૦ સાહિત્ય; વાઙમય
સારહી પું॰ [ત્રા. સારહૈિ (સં. જ્ઞાfય ?] (૫.) ધનુર્ધર; બાણાવળી() સારંગ પું॰ [જીએ સરંગ] સરંગના – વહાણના કપ્તાનને મદદનીશ (૨) નુ સરંગ
સારંગ પું; ન॰ [i.] એક રાગ કે છંદ (૨) મૃગ (૩) ધનુષ્ય (૪) (સં.) વિષ્ણુનું ધનુષ્ય‚ શાંગે (૫)હાથી (૬) કોકિલ (૭) ભમરા (૮) મેઘ; વાદળ (૯) એક વાદ્ય ૦ધર, ધારી, ૦પાણિ પું॰ (સં.) વિષ્ણુ. નયના વિ॰ સ્ત્રી॰ મૃગનયની. –ગી સ્ત્રી॰ એક તંતુવાદ્ય (ર) મૃગલી
સારાઈ(-શ) સ્ત્રી॰ [સારું ઉપરથી] સારાપણું સારાનુવાદ પું॰ [ä.] સાર પૂરતા અનુવાદ – ભાષાંતર સારાપટી સ્ક્રી॰ [સર૦ મ. સારીĪ] જમીનધારા; આકારણી સારાવાટ શ્રી [સારું + વૃત્ત (સં.) ?] (કા.) ઇષ્ટ પરિણામ સારાશ સ્ત્રી॰ [‘સારું’ ઉપરથી] સારાઈ, સારાપણું સારાસાર પું॰ [i.] સાર અને અસાર; સારું અને ખાટું. તા, બુદ્ધિ સ્ક્રી॰, વિચાર પું॰ સારાસારના વિચાર. ૦વિવેક પું૦ સાર અને અસારને વિવેક કરવા – જુદાં પાડવાં તે સારાસારી સ્ત્રી॰ [સારું ઉપરથી] સારો મેળ કે સંબંધ સારાં નબ૰૧૦ [જીએ છારાં (ઢે. છાર = રીંછ પરથી !)] + ચારી કરતા, હલકી જાતના રખડતા એક વર્ગના લેાક; છારાં સારાંશ પું॰ [ä.] ભાવાર્થ; મતલબ; તાત્પર્યં સારિકા સ્રી [સં.] મેના [(સં.) વિષ્ણુ સારિંગ પું; ન॰ [સં. રા] + (૫.) સારંગ ધનુષ્ય. ૦પાણિ પું