Book Title: Sarth Gujarati Jodni Kosh
Author(s): Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
________________
સંગીત ]
સંગીત ન॰ [સં.] ગાયન, વાદન અને નૃત્યને। સમાહાર (ર) ગાયન કે વાદન. કુલા સ્ત્રી॰ સંગીતની –ગાવાની કળા. ૦૫ વિ૦ ગેય; ગાઈ શકાય એવું. ॰કાર પું॰ સંગીત ગાઈ જાણનાર, સંગીતકલાકાર. કાવ્ય ન ‘લિરિક’. જ્ઞ વિ॰ સંગીત જાણનારું. ૦પદ્ધતિ સ્ત્રી॰ સંગીતની પદ્ધતિ. લિપિ સ્ત્રી॰ સંગીતલેખન માટેની લિપિ. લેખન ન॰ ગાયન કે ગતના તાલસ્વરને સાંકેતિક ચિહ્ના દ્વારા લખવાં તે; ‘Àટેશન’. વિદ્યા સ્ત્રી॰ ગાયન કે સંગીતની વિદ્યા; સંગીતશાસ્ત્ર. વિદ્યાલય ન॰,શાલા(—ળા) સ્ત્રી॰ સંગીત શીખવવા માટેની શાળા, શાસ્ત્ર ન॰ સંગીતનું શાસ્ત્ર. શાસ્ત્રી પું॰ સંગીતશાસ્ત્ર જાણનાર સંગીતિ સ્ત્રી॰[i.]સ્વરાની સંવાદિતા–એકરૂપ સુરેલતા; ‘હાર્મની’ (૨) ઔદ્ધ પરિષદ; સંગીથ
સંગીથિ સ્ક્રી॰ [જીએ સંગીતિ] (બૌદ્ધ) પરિષદ
|
સંગીત વિ॰ [I.] પથ્થરનું બનેલું (૨) (પથ્થર જેવું ટકાઉ; મજબૂત (૩) સ્રી બંદૂકની નળીને છેડે ઘાલવામાં આવતું ભાલા જેવું અણીદાર પાનું; ‘બૅયોનેટ’. શ્તા સ્ત્રી॰ સંગીન હોવું તે સંગૃહીત વિ॰ [સં.] સંઘરેલું
સંગેમરમર પું॰ [I.] ચકમકની છાંટવાળા આરસપહાણ સંગેયાહૂદ પું॰ [ા. સંજ્ઞેયદૂર ! ] એક જાતનેા કીમતી પથ્થર સંગે પું॰ [ä. સંī] આસક્તિ; હેડા
સંગેાપન ન૦ [સં.] ગેાપન; પાલનપાષણ. –વું સક્રિ॰ સંગોપન કરવું. [સંગે પાવું અક્રિ॰ (કર્મણ), -વું સક્રિ॰ (પ્રેરક).] સંગ્રથિત વિ૦ [i.] સાથે ગ્રંથન કરાયેલું (૨) સંગઠિત સંગ્રહ પું॰ [i.] એકઠું કરવું તે (ર) સંઘરી રાખેલેા જથા (૩) સારી સારી વસ્તુએતા એક સ્થળે કરેલા જમાવ. ૦કર્તા(—ર્તા) પું॰ સંગ્રહ કરનાર. ખાર વિ૦(૨)પું૦ સંઘરાખોર; ખોટો કે અયેાગ્ય સંગ્રહ કરનારું; તેવી કુટેવવાળું. ખરી સ્ર॰ તેવું કે તેનું કામ કે ગુણ
|
સંગ્રહણી શ્રી॰ [5.] સંઘરણીને! – ઝાડાના એક રેગ સંગ્રહવું સ૦ક્રિ॰ [સં. સંગ્રહ] સંગ્રહ કરવા
|
સંગ્રહસ્થાન, સંગ્રહાલય ન૦ [છું.] જ્યાં દેશપરદેશની જાણવા અને જોવા જોગ વસ્તુઓ એકઠી કરી હોય તે સ્થળ; ‘મ્યૂઝિયમ’ સંગ્રહાવું અ૰ક્રિ॰,−વવું સક્રિ॰ સંગ્રહનું'નું કર્મણ ને પ્રેરક સંગ્રામ પું॰ [સં.] યુદ્ધ. ॰ગીત ન॰ સંગ્રામ સમયનું કે તે માટે કામનું ગીત; યુદ્ધગીત. સમિતિ શ્રી॰ યુદ્ધની વ્યવસ્થાપક સમિતિ. -મિક પું૦ લડવૈયા; યોદ્ધો
સંગ્રાહ પું॰ [i.] પકડ; ચૂડ. ૦૬ વિ૦(૨)પું સંગ્રહ કરનાર. —હી વિ॰ સંગ્રહ કરનારું
સંઘ પું॰ [સં.] ટોળું (૨) યાત્રાળુઓનેા સમુહ (૩) સંગઠિત અને વ્યવસ્થિત સમુદાય (જેમ કે, બૌદ્ધ ભિક્ષુઓના, યુવાને, રાજ્યાના, વગેરે.) [કાઢવા = યાત્રાળુઓના કાફલા લઈને નીકળવું (૨) [વ્યંગમાં] પાસે કાંઈ નથી એમ જણાવવું; ભેાપાળું કાઢવું (૩) ધતિંગ ઊભું કરવું. -કાશીએ જવા, પહોંચવા= ધારેલા અર્થ સિદ્ધ થવા.] જીવન ન॰ સમૂહ-જીવન; સંઘમાં સાથે ભેગું રહેવું તે (૨) સંઘ. ૦બળ ન॰ સંઘનું કે સંઘ બનવાથી નીપજતું ખળ. ૰વી પું॰ [+પ્રા. વરૂ (સં. વૃત્તિ)]સંઘ કાઢનાર; સંઘના નેતા (૨) એક અટક. વ્યાયામ પું॰ સમુહના સાથે થતા વ્યાયામ.
Jain Education International
૮૩૬
[સંચરવું
શક્તિ શ્રી સંઘબળ, સત્તાક વિ॰ સત્તા સંધના હાથમાં હાય એવું (તંત્ર ઇ૦)
સંઘટક વિ૦ (૨) પું॰ [ä.] નુ સંગઠક. –ન ન૦ [i.] જુએ સંગઠન. ના સ્ક્રી॰ સંગઠન કરવું કે સંગઠિત થવું તે સંઘટિત વિ॰ [i.] એકત્રિત; સંગઠિત
સંઘટ્ટ વિ॰ [ત્રા. (સં. સંઘટ્ટિત)] ભિડાયેલું; સજ્જડ થયેલું (૨)પું॰ [સં.] સંઘર્ષણ(૩) અથડાવું તે (૪) મિલન; સંયેાગ. ૦૮ ન૦ • [i.] મિલન; સંયેાગ (ર) રચના; અનાવટ (૩) સંધર્ષણ (૪) સંગઠન સંઘબળ ન૦ જુએ ‘સંઘ’માં સંઘરણી સ્ક્રી॰ જુએ સંગ્રહણી
સંઘરવું અ૰ક્રિ॰ [ä. સંઘ્રહ્] એકઠું કરવું; જમા કરવું(૨)જતન કરીને રાખી મૂકવું (૩) સમાસ કરવા; પેાતાની અંદર લેવું સંઘરા શ્રી॰ [મવ૰ સંઘાર (નં. સંસ્ક્રૂ] ક્સ ખાલાવવી તે સંઘરાખાર, –રી જુએ ‘સંધરા’માં
સંઘરાવું અક્રિ॰, “વવું સક્રિ॰ ‘સંધરવું'નું કર્મણ ને પ્રેરક સંઘરા પું॰ [સં. સંગ્રહ] સંઘરેલી વસ્તુઓને જયા. –રાખાર વિ॰ સંગ્રહખાર; જરૂરથી વધારેપડતું સંઘરી રાખવાની વૃત્તિવાળું. –રાખારી સ્ક્રી॰ સંઘરાખાર વૃત્તિ; હોર્ડિંગ'
સંઘર્ષ પું॰, ૦૩ ન૦ [É.] બે વસ્તુએનું ઘસાવું કે અથડાવું તે (૨) સ્પર્ધા (૩) કલહ
સંઘવી પું॰ એ સંઘ'માં
|
સંઘ- બ્યાયામ, શક્તિ, સત્તાક જુએ ‘સંધ’માં સંઘાડી સ્ક્રી॰ [સં.; ફે. સંઘાડી] બૌદ્ધ ભિક્ષુનું ઉપવસ્ત્ર સંઘાડિયા પું॰ [જુએ સંઘાડા]સંઘાડાથી ધાટ ઉતારનારા; ‘ટર્નર’ સંઘાડા પું॰ [સં. સંઘટ્ટ ઉપરથી] હાથીદાંત, લાકડાં વગેરેના ઘાટ ઉતારવાનું યંત્ર (૨) [નં. સંઘાટિ‚ા = યુગ્મ; ફે. સંવાદ, ૦૧, –ઢી] યુગલ, જોડી (જૈન) (૩) જન સાધુ-સાધ્વીતા સમુદાય. [સંઘાડે ચડાવવું, ઉતારવું = સંઘાડા વડે તૈયાર કે ચમકતું કરવું.] સંઘાત પું॰ [જીએ સંગાથ] સાથ; સંગાથ (૨) [i.] જમાવ; જથા (૩) ધાત; મારવું તે (૪) અ॰ સાથે; જેડે(કાની સંધાત ગયા ?). ૦૩ વિ॰ [i.] ઘાત કરનારું, નાશ કરનારું (૨) સંઘાત – જમાવ કે જથા કરનારું. “તી વિ॰(૨)પું॰ સંગાથ કરનાર. “તે અ॰ સંધાત સંઘાધિપ પું॰ [i.] સંધના અધિપતિ; સંઘવી
સંઘાર પું॰ [ત્રા. (સં. સંહાર)] + સંહાર. ૦ણુ વિ૦ + સંહારનાર સંઘારવું સ૰ક્રિ॰ ત્રિવ૦ સંઘાર (સં. મંğ] + સંહારવું સંઘારામ પું॰ [સં.] ધર્મશાળા (૨) મઠ; વિહાર સંઘીય વિ॰ [i.] સંઘને લગતું
સંઘડિયું વિ॰ [જીએ સંઘાડો] સંઘાડાથી ઉતારીને બનાવેલું સંઘેડા પું॰ જીએ સંધાડે સંધાઢ પું॰ (કા.) સંગત; સેાખત; સથવારો
|
સંચ પું॰ [જીએ સંચે] × કરામત કે યુક્તિ યા ગાઠવણ (૨) ભીંત કે પટારા વગેરેમાં રાખેલું ગુપ્ત ખાનું [(પ્રેરક)] સંચકવું સ૦ક્રિ॰ જીએ સંચવું.[સંચકાવું અક્રિ॰(કર્મણિ),-વવું સંચય પું॰ [સં.] સંગ્રહ; જમાવ સંચર પું॰ [i.]+સંચાર; વિકાસ
સંચરવું અ॰ક્રિ॰ [સં. સંવર્] જવું; ચાલતા થવું (૨) દાખલ થવું; વ્યાપી જવું (૩) સ॰ક્રિ॰ સંચય કરવા (૪) સંચારવું
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
Page Navigation
1 ... 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950