Sarth Gujarati Jodni Kosh

Author(s): Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad

Page 883

સંતાપવું]
[ સંનિવેશ
|
|
સંધ પું॰ [i.]+ સાંધા [(કમીણ), –વવું (પ્રેરક).] સંધાઢવું સક્રિ॰ [સાંધવું પરથી] સાંધવું, જોડવું. [સંધાઢાવું સંધાણુ, –ન [સં.] ન૦ ોડાણ; સાંધણ (૨)ોગ; લાગ (૩)લક્ષ; નિશાન(૪) ધનુષ્ય પર બાણ ચડાવી નિશાન લેવું તે. [–લગાડવું = લાગવગ વાપરી પેાતાને હેતુ સિદ્ધ કરવા.] ~તી વિ॰ લાગ શેાધનાર; વખત જોનાર; ધૂર્ત (૨) નિશાનબાજ (૩) સ્ક્રી॰ એક ઔષધિનું નામ [(પુષ્ટિમાર્ગીય) સંધાનું ન॰ [ત્રા. સંયાળ (સં. સંધાન) સર૦ હિં. સંષાના] અથાણું સંધારો પું॰ [‘સંધ’ ઉપરથી] વાસણ સાંધનારો; કંસારા સંધાવું અક્રિ॰, “વવું સક્રિ॰ સાંધવું’નું કર્મણ ને પ્રેરક સંધિ પું; સ્ક્રી॰ [સં.] જોડાવું તે; સંયોગ (૨) સાંધે; સાંધાની જગા (૩) સુલેહ; તહ (૪) અણીને વખત(૫) એ યુગ કે વિશિષ્ટ સમયેા વચ્ચેનેા સમય (૬) બે વાં સાથે આવવાથી થતા ફેરફાર કે જોડાણ (વ્યા.)(૭)નાટકના સાંધા –વિભાગ (૮) ચારે ભીંતમાં પાડેલું ખાકું. કા સ્ત્રી॰ [i.] ક્ષિતિજ (૨) દિવસ અને રાતના સંધિકાળના સમય. છેદક પું॰ ચાર. નામું ન૦, ૦પત્ર પું; ન એ વચ્ચેની સંધિને લેખ કે ખત – કરારનામું. પ્રચ્છાદન પું॰ એક અલંકાર (સંગીત). ૦વા પું॰ શરીરના સાંધા રહી જાય તેવા રોગ. ૰વિગ્રહ(—હિ)ક પું॰ સંધિ કેવિગ્રહ કરાવનાર રાજદૂત -રાજકારણી અધિકારી. સ્વર પું૰ બે સ્વરાની સંધિ થવાથી અનેલેા સ્વર (ઉદા॰ એ, એ)
૮૩૮
સંતાપવું સ૦ક્રિ॰ [ä. સંતાપ્] સંતાપ આપવા; પીડવું સંતાપિત વિ॰ [É.] સંતાપ પામેલું
સંતાવું અક્રિ॰ [ત્રા. સન્ત (સં. શાન્ત) ઉપરથી; સર૦ મ.સંતવિŌ] છુપાવું; ગુપ્ત રહેવું.[–વાયું અક્રિ॰(ભાવે).-ઢવું સ॰ક્રિ॰(પ્રેરક).] સંતુલન ન૦ [H.] સમતાલ કે તુલનામાં સરખું થવું તે [ સંતાષ સંતૃપ્ત વિ॰ [સં.] તૃપ્ત; સંતુષ્ટ; ધરાયેલું. -ગ્નિ સ્ત્રી॰ [i.] તૃપ્તિ; સંતુષ્ટ વિ॰ [સં.] સંતાષ પામેલું
સંતાક(-ખ) પું॰ સંતાય; તૃપ્તિ॰વું સક્રિ॰[સં. સંતોષટ્] સંતાવું; સંતેષ આપવે; રાજી કરવું. [કા(-ખા)વું અક્રિ॰, “કા(–ખા)વવું સક્રિ॰ કર્મણિ ને પ્રેરક.] સંતારવું સક્રિ॰ર્સ + તારવું (લે. તોરવિત્ર = ઉત્તેજિત કરેલું)](સુ.) હેરાન કરવું; સંતાપવું; પજવવું
સંતારા પું॰ [જીએ સંતારવું] (સુ.) ઝંઝટ; લપ સંતાલે પું॰ [સમ+તાલ] બારદાન સહિત કુલ વજન સંતાષ ॰ [i.] તૃપ્તિ; સમાધાન; સુખ (ર) હોય તેટલાથી રાજી રહેવું તે. [−ધરવા, માનવેા, રાખવા, વાળવે.] કારક વિ॰ સંતાષ આપે તેવું. વું સક્રિ॰ સંતાખવું. [ષાવું અ॰િ (કર્મણિ), –પાવવું સક્રિ॰ (પ્રેરક).]−ષી વિ॰ સંતાય રાખનારું સંત્રાસ પું॰ [i.] ત્રાસ મંત્રી પું॰ [ફ્. સેન્ટ્રી] પહેરેગીર [ ‘ટાઉનહાલ’ સંથાગાર હું॰ [ાહિ] વિચાર કરવા ભેગા મળવાનું જાહેર મકાન; સંથારા પું૦ [ત્રા. સંચારા,--૫ (સં. સંસ્તાર)] મરણ નજીક આવતાં મમતા છેાડી મરણપથારી પર સૂવું તે. [−કરવેશ = માયા મમતા, ખાન-પાન તજી મરણપથારી કરવી. (જૈન)] [કે તેને લગતું સંથાલ પું॰ (૨) વિ॰ (પૂર્વ ભારતની) એક આદિજાતિના માણસ સંથાણું અક્રિ॰ ગુંથાવું; રોકાવું (૨) વિવાહ થવા સંથા પું॰ [તું. સમ + ચ∞] સપાટ જગા
સંદર્ભ પું॰ [સં.] ગૂંથવું તે; ગાઠવવું તે (૨) એકઠું કરવું તે (૩) આગળપાછળના અર્થને સંબંધ (૪) રચના (૫) પ્રબંધ, ગ્રંથ. ગ્રંથ પું॰ અર્થ, આંકડા કે એવી માહિતી મેળવવા માટે ખપના સંગ્રહગ્રંથ; આકરગ્રંથ; બુક ઑફ રેફરન્સ’
સંદષ્ટ વિ॰ [Éä.] દાંત પીસીને અક્ષરા ઉચ્ચારનાર (સંગીતમાં) સંદિગ્ધ વિ॰ [સં.] સંદેહયુક્ત; અસ્પષ્ટ. છતા સ્ત્રી સંદીપન ન॰ [ä.] ઉદ્દીપન. -ની સ્ત્રી આયતા શ્રુતિના એક પ્રકાર. સંદીપ્ત વિ॰ [i.] ઉદ્દીપ્ત સંદૂક સ્ત્રી॰ [મ.] પેટી; તિજોરી
સંદેશ પું॰ [સં.] કહેણ; ખખર; સમાચાર (૨) [.] પેંડા જેવી એક બંગાળી મીઠાઈ. [સંદેશા ચાલવા = વાટાઘાટની સામસામી વાતા થવી; સંદેશાની લેવડદેવડ થવી.] ૦૩ વિ॰ નિર્દેશક; કહેતું; બતાવતું. વાહક વિ॰ સંદેશ લઈ જનારું સંદેશરા પું॰ એક ઝાડ
સંદેશવાહક વિ॰ જુએ ‘સંદેશ'માં સંદેશા પું॰ જુએ સંદેશ (૧)
સંદેહ પું॰ [સં.] શંકા; વહેમ (૨) બે વસ્તુના સરખાપણાને લીધે એકમાં બીજી હોવાને સંદેહ ઊપજે છે એ અલંકાર. [–આણુવા, લાવવા=શંકા કરવી. -પડવા,માં પડવું =શંકા થવી.] સંદાહન ન૦ [સં.] દેહન; સાર (૨) સાર એકઠા કરવા તે
સંધી પું॰ (કા.) જીએ સિંધી
સંધુકાવું અક્રિ॰, “વવું સૐિ૦ ‘સંકવું’નું કર્મણ અને પ્રેરક સંધું વિ॰ [પ્રા. સંધિથ્ય (સં. સંહિતા)] સઘળું; તમામ. ધે અ॰ બધે; સર્વત્ર
સંકષ્ણુ ન૦ [ા. સંકુલ" (સં. સંક્ષળ)] સલાડાં કરવાં તે; ભંભેરણી; ઉશ્કેરણી. —ણું વિ॰ સંકણ કરનારું. વું સક્રિ [ત્રા. સંધ્રુવ (સં. મંધુક્ષ)] સંધૂકણ કરવું
સંધૂકો પું॰ (સામાન્ય કે સવડભર્યા કદ કરતાં મેણું કે અગવડકર્તા કદ હોય એવું સૂચવવા વપરાય છે.) મેટું કઢંગું તેારસ્તાન જેવું તે સંધે પું॰ [નં. સંદ્દેă; સર॰મ. સંધૈવ] + સંદેહ (ર) અ॰ જુએ ‘સં’માં
સંધ્યા સ્ત્રી॰ [સં.]એ સમયને જોડનારા - વચગાળાના ટૂંકા વખત (૨)સાં (૩) સંધ્યા વખતે કરાતું નિત્યકર્મ. [−કરવી = સંધ્યાનું નિત્યકર્મ કરવું.] કાલ(−ી) પું॰ સાંજ. ૦પૂજા સ્રી, વંદન ન॰ સંધ્યા વખતનું નિત્યકર્મ. સમય પું॰ સંધ્યાકાળ. –ખ્યાપાસના શ્રી॰ [+૩વાસના] સંધ્યાકાળે કરાતું નિત્યકર્મ સંનદ્ધ વિ॰ [H.] સજ્જ; તૈયાર (૨) સંનાહ સહિત સંતાહ પું; ન॰ [i.]અખતર; કવચ સંનિક પું॰ [i.] સામીપ્ય (૨) સંબંધ સંનિધ(ધિ) અ॰ પાસે; નજીક સંનિધાન ન૦ [સં.] સામી
સંનિધિ પું; સ્ત્રી॰ [i.] સમીપતા (૨) અ॰ જુએ સંનિધ સંનિપાત પું॰ [É.]જીએ સનેપાત (૨) ઢગલા (૩) સાથે મળવું તે (૪) સંબંધ
સંનિવૃત્ત પું॰ [H.] (સંગીત) એક અલંકાર
સંનિવેશ પું॰ [ક્ષ.] (સંગીત) તલ્લીનતા (૨) સમુદાય (૩) ગાઠવણી;